Proposition 54K2002

Projet de loi améliorant l'indemnisation des victimes de l'amiante.

General information ¶

Authors

LE Catherine Fonck
N-VA Yoleen Van Camp, Valerie Van Peel

Submission date

July 25, 2016

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

civil liability proceedings asbestos occupational disease infancy legal action judicial proceedings damages limitation of legal proceedings illness

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI ∉ Open Vld N-VA MR PVDA | PTB PP VB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

April 24, 2019 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

De rapporteurs, de heer Clarinval en mevrouw Fonck, verwijzen naar het schriftelijk verslag.

Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, stel dat u zou moeten kiezen tussen het krijgen van een smak geld om de zware medische kosten te betalen tijdens de laatste levensmaanden, of geen geld krijgen maar dan wel hopen op rechtvaardigheid na de dood. Wat zou u kiezen? Beide, dat gaat niet in dit land. Welnu, dat is het lot van asbestslachtoffers.

In tegenstelling tot in andere landen werd er in dit land slechts één proces gevoerd tegen een van de grootste asbestbedrijven, met name Eternit. Het was de zoon van Françoise Jonckheere die jarenlang een zeer eenzame strijd voerde tegen deze machtige bouwmaterialenproducent. Het bedrijf werd in 2011 trouwens terecht veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 250 000 euro, maar het ging in beroep.

De familie Jonckheere, meer bepaald Eric Jonckheere, heeft de zaak heel lang vechten tegen de omerta genoemd, een strijd van David tegen Goliath, een eenzame David ook. Men zou kunnen denken dat dit misschien is omdat zijn moeder het enige slachtoffer is van asbest, van Eternit, maar de asbestdoden in Kapelle-op-den-Bos — waar het bedrijf is gevestigd — en omstreken zijn niet te tellen en het einde van de lijst van slachtoffers is nog lang niet in zicht. Alleen al bij de familie Jonckheere zijn er tot op heden vier doden te betreuren.

Men zou misschien ook kunnen denken dat er niet veel processen zijn geweest omdat Eternit kan weerleggen dat het asbest is blijven gebruiken toen al lang bekend was dat het longvlieskanker en asbestose kon veroorzaken. Hoewel Eternit zelf beweert dat zij pas in de jaren 70 kennis kregen van de gevaren, stapelden de wetenschappelijke bewijzen voor de relatie tussen asbest en kanker zich al op in de jaren 50. Bovendien, luister goed, bleef het bedrijf asbest produceren in Kapelle-op-den-Bos tot in 1994. Meer nog, het afval van asbest werd uitgedeeld aan de omwonenden, werd verwerkt in de opritten en zit in zowat elk gebouw in ons land.

Het antwoord op de vraag waarom er zo weinig asbestprocessen zijn in ons land, terwijl Italië, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland reed verscheidene, heel strenge strafrechtelijke uitspraken hebben gekend in asbestprocessen, is bijzonder cynisch. Het heeft te maken met wat hier vandaag op tafel ligt.

Voor alle duidelijkheid, ik zal dat meteen nog zeggen, wij zetten daar zeer grote en belangrijke stappen in, maar één belangrijke stap niet. Dat heeft te maken met het Asbestfonds, dat er is gekomen na jaren lobbyen van de betrokken bedrijven: het geeft slachtoffers op hun sterfbed niet meer dan een schijnkeuze. Die keuze zou volgens mij geen keuze mogen zijn. Immers, met het aanvaarden van een vergoeding uit het fonds om de hoog oplopende medische kosten te kunnen betalen in de laatste maanden van zijn leven, doet het asbestslachtoffer automatisch afstand van zijn recht om het verantwoordelijke, voormalige asbestbedrijf bij de rechtbank aan te klagen. Natuurlijk zijn de tijd en energie van dergelijke slachtoffers schaars. Eens de symptomen er zijn, is het een kwestie van maanden of weken, dus kiest iedereen voor het Asbestfonds.

Daarom, en alleen daarom, staat de familie Jonckheere tot op vandaag met haar proces alleen. Niet met haar verhaal, helemaal niet, maar wel met haar juridische strijd. De moeder, Françoise Jonckheere, overleed in 2000 aan longvlieskanker, veroorzaakt door de inademing van asbest. Haar man werkte in het bedrijf. Het bedrijf denderde, zoals ik al zei, jarenlang met vrachtwagens vol asbest door de straten, langs de scholen en de pleinen. Zoals iedereen in de gemeente, was zij, net als haar man, aan de slag in het bedrijf, zonder al te veel bescherming. Over risico's werd zeer lang niet gesproken, die kregen de omwonenden en de arbeiders pas decennia later te horen, hoewel ze reeds lang intern bekend waren.

De man van Françoise overleed al in 1987 aan longvlieskanker. Toen dertien jaar later de ziekte ook bij haar werd vastgesteld, besloot zij niet in te gaan op voorgestelde schadevergoedingen. Zij moest en zou Eternit dagvaarden. Een leven is niet te koop, moet zij gedacht hebben. Rechtvaardigheid was al wat haar restte, maar enkele maanden later overleed zij, jaren voor de eerste uitspraak. Haar vijf zonen hebben de strijd voortgezet. Twee van hen bezweken in 2003 en in 2009 aan dezelfde vorm van kanker. Vier mensen uit één familie! Nu beschrijf ik één familie, maar zo zijn er honderden in die regio en, spijtig genoeg, nog in tal van andere regio's in ons land.

Het historisch compromis over het Abestfonds kwam in 2007 tot stand. Laat mij duidelijk zijn, op zich was dat een zeer goede zaak. Er was toen echter ook een vreemd manoeuvre. Nadat er een breed akkoord was in de Senaat, werd het wetsvoorstel plots door de regering naar zich toe getrokken. Toenmalig premier Verhofstadt kwam met een ontwerp in de plaats van het Kamerbreed gesteunde voorstel dat heel andere insteken had, en zulks na uitvoerig overleg met de asbestnijverheid zelf.

Wij hadden het al over de immuniteit die de bedrijven ter zake verkregen, maar wist u ook dat het fonds wordt gespijsd door de overheid — terecht, want ook daar zijn fouten gemaakt — en door alle werkgevers in dit land, dus niet enkel door de vervuilers? Het gaat dus niet alleen om de bedrijven die willens en wetens met asbest zijn blijven werken. De vervuiler betaalt! Dat hoor ik vaak hier in het Parlement, hoewel er dan meestal iets meer aanwezigheid is. Dat is ook een prachtig principe, maar voor onder andere Eternit is het een ver-van-hun-bedshow. Wie betaalt hier echt, naast de talrijke slachtoffers? Niemand, denk ik. Ik blijf zeggen dat het een immorele keuze is die de wetgever deze slachtoffers heeft opgelegd.

Ik ben al jaren met deze problematiek bezig en ik probeer al jaren mijn collega's uit andere partijen ervan te overtuigen om deze onwettelijkheid nu eindelijk uit de wereld te helpen. Ik heb daarvoor partners gevonden bij cdH en bij Groen-Ecolo. Ondanks wat ik hier net heb uiteengezet, is men bij de andere politieke partijen, om redenen van lobbying, door de vakbonden bij de ene en door het VBO en de bedrijven bij de andere, toch bij zijn standpunt gebleven. Gelukkig zijn hier weinig aanwezigen, maar die leden moesten zich schamen!

Ik wil met een wat positievere noot eindigen, want als alles goed gaat, zullen wij dit akkoord morgen met zijn allen goedkeuren. Daarop mogen wij zeer trots zijn. Ik wil alle collega's daarvoor ook bedanken, zeker de collega's Dedry en Fonck, die ons voorstel met hun insteek sterk hebben verbreed. Het lot van asbestslachtoffers die zich tot het Asbestfonds zullen wenden, zal er zeker beter op worden met dit akkoord, dat kunnen wij niet ontkennen.

Een belangrijke factor is dat de verjaringstermijn wordt aangepast. In het vroegere akkoord was de verjaringstermijn immers 20 jaar, terwijl de eerste symptomen van blootstelling aan asbest pas 30 tot 40 jaar later naar boven komen. De facto gaf dat dus nog extra immuniteit in deze zaak. Wij lossen dat nu echter op door ervoor te zorgen dat de verjaringstermijn pas ingaat als de ziekte wordt vastgesteld en dan 5 jaar zal blijven lopen.

Ook niet onbelangrijk is dat long- en strottenhoofdkanker aan de lijst van erkende ziektes worden toegevoegd. Dat was al een hele tijd wetenschappelijk bewezen en het is dus zeker een verdiende uitbreiding die er mede op vraag van Groen-Ecolo is gekomen.

Er komt ook een vlottere overzending van het gezondheidsdossier. Dat zal toelaten om de linken met het verleden en het arbeidsverleden van de patiënt duidelijker te leggen.

Wij zullen ervoor zorgen dat de vergoeding zal starten vanaf de eerste dag van de maand waarop de diagnose is gesteld en niet pas een maand nadat men zich bij het Asbestfonds heeft aangemeld. Ook dat is niet onbelangrijk, als men weet dat deze slachtoffers niet alleen een gruwelijke, maar ook een heel snelle dood sterven en die extra een of twee maanden dus echt wel dag en nacht verschil maken.

Er wordt in een bijkomend kapitaal van 10 000 euro voorzien voor de belangrijkste groep van asbestpatiënten. Voor de begrafeniskosten wordt in een vergoeding van 1 000 euro voorzien, nu ook voor de omgevingsslachtoffers. Dat zijn de mensen die nooit aan het werk zijn geweest in de bedrijven, maar die toch dezelfde immuniteit moeten krijgen.

Er komt ook nog een verhoging van het budget voor begeleiding en preventie van asbest.

U hoort het, het is een hele lijst. Ik wil de collega's, en zeker zij die mee hebben geduwd, met name de collega's van cdH, Groen en Ecolo, van harte bedanken dat wij tot een Kamerbreed akkoord zijn gekomen, maar ik kan niet onder stoelen of banken steken dat ik met een heel dubbel gevoel zit. Ik blijf het immers heel verkeerd vinden dat een dergelijke onrechtvaardigheid in deze wet blijft ingeschreven.

Mijnheer de voorzitter, mevrouw Van Peel is erg volledig geweest in haar uitleg. Ik zal niet herhalen wat zij allemaal heeft gezegd. Wij hebben immers heel veel op de agenda staan.

Naast de gekende familie Jonckheere zijn er in die streek heel wat Eternitslachtoffers. Wij hebben in onze politieke rangen een aantal jaren geleden een zeer waardevolle persoon, Willy Vanderstappen, verloren aan deze asbestproblematiek. Niet dat hij werknemer was, maar hij werd wel een omgevingsslachtoffer. Op die manier werd ik ook persoonlijk betrokken bij deze problematiek. Willy was een collega van mij.

De verbeteringen en de successen die wij nu hebben kunnen boeken, door Kamerbreed naar een compromis te zoeken, verheugen mij zeer. Wij hebben een aantal belangrijke uitbreidingen kunnen bewerkstelligen. Op die manier heeft lopende zaken ook zo zijn voordelen.

Ik ben het helemaal eens met mevrouw Van Peel. Ik deel ook haar frustratie over het feit dat wij het principe "de vervuiler betaalt", via het opheffen van de burgerrechtelijke immuniteit, er niet door hebben gekregen. Dat zal echter wellicht een van de eerste zaken zijn die wij in de volgende legislatuur opnieuw op de agenda zullen zetten, want dit kan echt niet.

De steen die wij nu hebben verlegd, zorgt voor een serieuze verbetering. Het is alleen jammer dat het zo lang heeft moeten duren en het maar helemaal op het einde van de legislatuur is gelukt. Het is echter gelukt en daarom bij dezen ook mijn dank aan alle collega's die dit hebben gesteund.

Monsieur le président, cela fait longtemps que le PTB dénonce le fait que, dans le dossier de l'amiante, un principe n'est pas appliqué: celui du pollueur-payeur. Je sais bien que cette proposition de loi ne réglera pas tout. Néanmoins, dans notre pays, subsiste une situation où la septième famille la plus riche de Belgique – selon le site derijkstebelgen.be –, la famille Emsens, dont le patrimoine vaut 3,3 milliards d'euros, a construit sa fortune gigantesque sur des cadavres.

Je ne peux le dire autrement car depuis le milieu du 20e siècle, les Emsens et associés savaient que l'amiante était cancérigène. "Nous le savions et nous n'avons rien fait". Que du contraire! Les patrons d'Eternit – car c'est d'eux dont il s'agit – ont fait quelque chose: développer un lobbying intensif dans le but de cacher la réalité des dangers terribles de l'amiante. Ils sont responsables de nombreux cas de maladies mortelles qui, de plus, causent d'atroces souffrances.

Cette proposition de loi est un début de réparation de cette injustice. Il ne faudra pas en rester là. Il faudra continuer à avancer dans ce dossier au cours de la prochaine législature. Malgré tout, aujourd'hui, un pas important peut être franchi.

Mijnheer de voorzitter, ik zou de indieners willen bedanken voor de verbeteringen die zijn aangebracht aan het Asbestfonds, dat sinds zijn oprichting zijn deugdelijkheid heeft bewezen.

Ik heb verschillende patiënten gekend die door asbestose waren getroffen en heb ook aanvragen ingediend. Ik kan u zeggen dat de erkenning door het Asbestfonds en het ontvangen van een vergoeding voor hun ziekte, een lichte troost voor de betrokkenen was.

Ik heb begrip voor de argumentatie van mevrouw Van Peel. Wij hebben een en ander echter laten onderzoeken. Wie een dading aanvaardt, ziet echter af van een gerechtelijk vervolg. Dat is het geval bij beroepsziekten en in tal van andere gerechtelijke zaken. Mevrouw Van Peel erkent dat feit niet. Zij oppert dat de wetgever andere zaken kan doen.

Mevrouw Van Peel, ik weet dat u op het dossier zal doorwerken. In ieder geval was uw voorstel nu niet mogelijk.