Proposition 54K3164

Projet de loi relatif à la liberté tarifaire des exploitants d'hébergements touristiques dans les contrats conclus avec les opérateurs de plateformes de réservation en ligne.

General information ¶

Submitted by

MR Swedish coalition

Submission date

June 19, 2018

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

electronic commerce commercial contract Internet unfair terms of contract tourism tourist infrastructure fixing of prices

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI ∉ Open Vld N-VA MR PVDA | PTB PP VB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

July 17, 2018 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

De rapporteurs zijn mevrouw Lijnen en mevrouw Detiège. Ik geef u het woord, mevrouw Detiège.

Mijnheer de voorzitter, geachte ministers, collega's, ik zal uit naam van mevrouw Nele Lijnen en mijzelf het rapport van de commissie toelichten.

Het voorliggende wetsontwerp, dat door minister Peeters en minister Ducarme werd ingediend, werd op 3 juli 2018 in de commissie voor het Bedrijfsleven besproken.

Minister Peeters startte en gaf aan dat het wetsontwerp beoogt de tariefvrijheid te herstellen van de exploitanten van toerismeverblijven in de contracten die zij met platformoperatoren voor onlinereservaties sluiten en de eerlijke marktpraktijken alsook de contractuele vrijheid en handelingsvrijheid in de hotelsector te vrijwaren.

Met de opkomst van de platformen voor onlinereservatie is de sector voor de verhuring van toerismeverblijven volgens de minister de voorbije tien jaar sterk geëvolueerd. De platformen bieden volgens hem voordelen voor zowel de consumenten als voor de hotelhouders. De consumenten kunnen hun hotels zoeken, vergelijken en reserveren op één website. Hotelhouders krijgen meer zichtbaarheid in het buitenland, waardoor zij veel meer klanten kunnen aantrekken. De reservatieplatformen zijn daarom volgens de minister niet meer weg te denken uit de markt voor verhuring van toerismeverblijven.

Het grote succes van de onlinereservatieplatformen bewerkstelligt volgens minister Peeters een grotere afhankelijkheid van de hotelhouders van dergelijke platformen om hun hotelkamers verhuurd te krijgen.

Van die afhankelijkheid hebben de onlinereservatieplatformen volgens hem gebruikgemaakt, om de hotelhouders eenzijdig contractuele clausules op te leggen.

Het wetsontwerp gaat in op een van die clausules, namelijk de pariteitsclausule. De minister legde uit dat de onlinereservatieplatformen gebruikmaken van twee soorten van pariteitsclausules in contracten met hotelhouders, namelijk de uitgebreide en de beperkte. Het gebruik van dergelijke pariteitsclausules is volgens minister Peeters niet zonder gevolg voor de hotelhouders noch voor de consument. Hotelhouders kunnen volgens hem door de toepassing van de pariteitsclausules niet langer vrij hun aanbodvoorwaarden bepalen of aanpassen. Zij verliezen deels de vrijheid om zelf hun commercieel beleid te bepalen. Consumenten worden gehinderd bij het zoeken naar de voordeligste aanbodvoorwaarden voor eenzelfde kamer.

Om die problemen weg te werken, voorziet het wetsontwerp in een verbod op het gebruik van pariteitsclausules. De clausules zullen van rechtswege nietig zijn, ongeacht of het contract werd ondertekend voor dan wel na de inwerkingtreding van de wet, op voorwaarde dat de toerismeverblijven waarop het contract betrekking heeft, in België gelegen zijn.

Minister Ducarme lichtte toe dat het wetsontwerp als doel heeft te waarborgen dat de uitbaters van toerismeverblijven in België voortaan vrij de prijs voor de verhuring van hun overnachtinginfrastructuur kunnen bepalen. Bijgevolg zullen zij volgens hem ook vrij zijn om met betrekking tot die verblijven allerhande kortingen of tarifaire voordelen toe te kennen.

Concreet volgt het wetsontwerp volgens minister Ducarme de nietigverklaring van de tarifaire pariteitsclausules die de operatoren voor onlinereservatie, zoals Booking.com en Expedia, aan de exploitanten van toerismeverblijven opleggen, zodat ze als onbestaande moeten worden beschouwd. Bijgevolg staat het de uitbaters van toerismeverblijven volgens hem voortaan vrij om aan de gebruikers, hun particuliere of professionele klanten, interessantere verhuurvoorwaarden en tarieven aan te bieden dan dewelke voor hetzelfde verblijf via de onlinereservatieplatformen worden aangeboden, niettegenstaande welke  andersluidende contractuele clausule ook.

Het herwinnen van die vrijheid zal volgens de minister niet afhangen van het gebruikte communicatiekanaal. De bepaling zal gelden voor zowel de aanbiedingen die de exploitanten van toerismeverblijven ter plaatse, telefonisch, via fax of per e-mail doen als voor de aanbiedingen die zij op de eigen website plaatsen. De zogenaamde beperkte pariteitsclausules verbieden de exploitanten van toerismeverblijven louter om op de eigen website verleidelijkere tarieven en voordelen aan te bieden. Ook die clausules zullen volgens de minister nietig zijn en als onbestaande worden beschouwd.

Het wetsontwerp betreft tot slot enkel de toerismebedrijven die worden aangeboden door uitbaters die de hoedanigheid van onderneming bezitten. Het is dus niet van toepassing op woongelegenheden zoals studenten- of gastenkamers.

Mevrouw Fabienne Winckel pikte in op de inleidende uiteenzetting van beide ministers, als mede-indienster van het toegevoegde wetsvoorstel. Mevrouw Winckel verheugde zich over het regeringsinitiatief, dat volgens haar in grote lijnen inhoudelijk overeenstemt met haar wetsvoorstel. Voor haar verdere opmerkingen en die van de andere parlementsleden in de aansluitende algemene bespreking verwijs ik graag naar het verslag daarover.

Na de verschillende uiteenzettingen en de antwoorden van de ministers werd het wetsontwerp eenparig aangenomen.

Mevrouw Detiège, u krijgt nu het woord in de algemene bespreking.

Het is duidelijk dat de ministers met dit wetsontwerp een ondersteunend signaal voor de hotelsector willen geven, die een groot aantal kmo's bevat. Deze ondernemers zijn juridisch misschien zelfstandig, maar economisch zijn ze blijkbaar steeds meer afhankelijk van de onlinereserveringsplatformen. De pariteitsclausule die door deze platformen aan hen worden opgelegd is volgens de ministers zeer problematisch.

De ministers willen met dit wetsontwerp een oplossing aanreiken die bovendien ook voordelig zou moeten zijn voor de consument, omdat de hoteleigenaar opnieuw gunstigere tarieven kan voorstellen als de klant zich rechtstreeks tot hen wendt.

In de commissie heb ik de positieve aspecten van het wetsontwerp benadrukt, maar ik heb net zoals een aantal andere collega's een aantal opmerkingen of eerder bezorgdheden voor de toekomst geuit.

Andere EU-lidstaten zoals Frankrijk en Oostenrijk hebben eerder vergelijkbare maatregelen genomen. De vraag is wat de doeltreffendheid van die maatregelen daar is, wetende dat eerder werd gewezen op problemen van verenigbaarheid met het Europees recht, zoals onder meer het geval was met de wet-Macron in Frankrijk. Experts vonden ook dat de wet-Macron te veel afgestemd was op de noden van Accor.

De vrees was dan ook dat het wetsontwerp in België te snel werd doorgedrukt, zonder rekening te houden met de opmerkingen dat ook het Belgisch wetontwerp volgens de Europese Commissie tegen het Europees mededingingsrecht zou indruisen.

We hebben deze discussie gevoerd. Volgens de ministers werd het wetsontwerp naar aanleiding van de opmerkingen van de Europese Commissie in België wel aangepast.

Een tweede bezorgdheid die leeft is het feit dat grote hotelketens zullen worden bevoordeeld. Zij beschikken vaak over middelen om een beter positie te verkrijgen in de zoekresultaten van zoekmachines. Ik denk bijvoorbeeld aan Google. Zij hebben iets wat kleine hoteliers niet kunnen betalen, met name hun eigen reservatiewebsites. Algemene reservatiewebsites vormen voor kleine zelfstandige hoteluitbaters de beste manier om op het internet bekendheid te verwerven en toegang te krijgen tot het toenemend aantal klanten dat online reserveert.

Bijgevolg rijst de vraag of dit wetsontwerp, door alleen de algemene reservatiewebsites te viseren en niet de grote hotelketens, de kleinere zelfstandige hoteluitbaters niet verzwakt.

Die algemene opmerking heb ik van op het veld gehoord.

De laatste bezorgdheid die er leeft, luidt dat het verzwakken van de platformen voor onlinereservaties misschien niet zonder risico is. In Oostenrijk heeft een akkoord tussen de hotelfederaties immers geleid tot een algemene verhoging van de tarieven in die sector. Om die reden vraag ik opnieuw aan de ministers om erover te waken dat de consument niet benadeeld wordt.

Bedankt voor uw aandacht.

Monsieur le président, messieurs les ministres, chers collègues, je vais commencer mon propos en remerciant Mme Detiège pour l'excellent rapport qu'elle nous a présenté aujourd'hui.

Cela fait maintenant plus d'un an que le groupe PS a déposé une proposition de loi pour protéger la liberté tarifaire dans le secteur hôtelier. Vous vous souviendrez que cette proposition a été déposée à la suite d'une enquête de Test-Achats qui avait démontré les abus de certaines plates-formes de réservation en ligne. Il nous paraissait donc important de redonner un peu d'air au secteur hôtelier ainsi qu'au consommateur pour pouvoir négocier des prix et des rabais.

On le sait, internet a clairement bouleversé le marché hôtelier. Internet apporte du positif mais appelle également à mieux encadrer certaines pratiques. Aujourd'hui, on a déjà presque tous réservé nos vacances sur internet via des sites tels que Booking ou Trivago, mais on ne se rend pas toujours compte de l'impact de ces sites sur nos PME actives dans le secteur touristique. En effet, les commissions prises sur les réservations en ligne atteignent parfois des taux allant jusqu'à 24 %.

Les plates-formes de réservation en ligne ont pris énormément de pouvoir et ceci se traduit par des pratiques commerciales agressives et déloyales. La clause de parité tarifaire est un de ces abus. Elle interdit aux exploitants du secteur hôtelier de pratiquer ou d'annoncer des prix différents de ceux annoncés sur la plate-forme de réservation.

Cette pratique porte clairement atteinte à la liberté de commerce et affecte le pouvoir d'achat des consommateurs. Il était donc temps que nous puissions y mettre un terme. D'ailleurs, la mesure que vous avez prise bénéficie d'un large soutien. En effet, les trois fédérations horeca de Flandre, de Wallonie et de Bruxelles réclamaient déjà depuis longtemps la suppression de cette clause de parité tarifaire. La France, les Pays-Bas, l'Allemagne, l'Italie, la Suède ont déjà d'ailleurs supprimé cette clause. Nous étions donc à la traîne par rapport aux autres pays européens. Par conséquent, il est évident que le groupe PS apportera son soutien à votre projet de loi.

Cependant, le volet du contrôle et des sanctions nous semble insuffisant: la seule sanction prévue dans votre projet est la nullité de la clause qui contrevient à la liberté tarifaire. Dans notre proposition de loi, nous allions plus loin en prévoyant un contrôle par l'Inspection économique et des amendes pénales pour les plates-formes internet qui recourront aux clauses de parité tarifaire. En effet, il ne faut pas perdre de vue que les exploitants sont souvent dans une situation de dépendance économique par rapport aux opérateurs de plates-formes. Il est donc utile que l'État puisse intervenir en tiers pour mieux défendre nos PME et nos entrepreneurs contre ces géants d'internet qui leur imposent parfois des clauses abusives. Le gouvernement n'a malheureusement pas voulu nous suivre sur ce point, alors que d'autres pays ont intégré des sanctions dans leur loi, comme la France. Actuellement, avec ce qui est proposé, le gouvernement donne un moyen d'action aux exploitants mais il les laisse se débrouiller seuls face aux géants du net.

Nous resterons dès lors attentifs à l'application de cette loi et demanderons à ce qu'elle soit régulièrement évaluée, justement pour envisager plus tard des contrôles et des sanctions. Il s'agit d'une bonne mesure pour la protection des consommateurs et en tant que soutien aux PME actives dans le secteur touristique. Je vous remercie pour votre attention.

Monsieur le président, monsieur le ministre, chers collègues, en quelques années, les hôteliers sont devenus économiquement dépendants des plates-formes de réservation en ligne, bien qu'elles offrent des avantages à ces derniers en leur apportant une visibilité étendue, ainsi que le fait de pouvoir être accessible à tout moment via le smartphone ou d'autres moyens de communication.

Nous l'avons dit en commission, il subsistait des problèmes et des choses à améliorer. Le rapport de forces créé a permis aux opérateurs de plates-formes d'imposer des clauses contractuelles aux exploitants, telles que des clauses de parité concernant le prix, la disponibilité et/ou les conditions de l'offre d'hébergement.

Ce projet de loi représente un signal fort de soutien à l'égard du secteur hôtelier belge, composé en grande partie de PME et d'indépendants. En effet, chaque hôtelier aura à l'avenir la possibilité de déterminer librement le prix de location des hébergements proposés. Je répète: "librement". Cela, c'était important pour nous. Par conséquent, ils seront libres de consentir tout rabais ou avantage tarifaire à leurs clients. Ils seront donc maîtres chez eux et pourront décider - ce côté "libéral" nous intéressant fortement. Large soutien des fédérations, concertation, je pense que la boucle est bouclée et le secteur est manifestement favorable et content de voir aboutir ce projet de loi.

Je tiens également à souligner que ce projet de loi est notamment bénéfique pour les consommateurs. Nous avons abondamment parlé des PME et des indépendants mais, face à eux, il y a aussi les consommateurs, l'interdiction de clause devant permettre une amélioration de la concurrence sur ce marché.

Pour ces différentes raisons, mon groupe peut soutenir et soutiendra ce texte. Je vous remercie pour les avancées et le travail effectué.

Mijnheer de voorzitter, heren ministers, collega's, wij komen met dit ontwerp net op tijd voor het toeristisch hoogseizoen. Het is volop zomer en iedereen vertrekt met vakantie, wij ook bijna.

Het ontwerp werd al meermaals besproken en kent al een lange voorbereiding door de bevoegde ministers. Wij steunen de inhoud ervan dan ook volmondig. Het komt inderdaad tegemoet aan de doelstelling om de vrije prijszetting door uitbaters van toeristische logies in België te garanderen. Dit is zowel in het voordeel van de consument als van de zelfstandige logiesverstrekker en hoteliers.

Wij hebben de voorbije maanden heel wat vragen gekregen omtrent de belangen van de zelfstandige hoteliers. Ik meen dat dit voorstel, met het verbod op pariteitsclausules en de bepalingen die in het wetsontwerp zijn opgenomen, tegemoetkomt aan de bezorgdheden in de hotelsector. Bovendien zorgt het voor bescherming van de consument.

Wij steunen dit voorstel dus volmondig en hopen dat het snel een ondersteuning kan vormen voor de zelfstandige hotelsector in ons land.

Monsieur le président, à la suite de la discussion très intéressante que nous avons menée en commission par rapport à la réelle problématique des plates-formes en ligne pour les réservations hôtelières, problématique mieux connue sous la définition de "clause de parité étroite", nous avions constaté que les commerçants hôteliers n'avaient plus aucune marge de manœuvre vis-à-vis des clients directs, des consommateurs que nous sommes.

Nous savons que ces plates-formes en ligne bénéficient de conditions très favorables dans les contrats proposés, mais aussi de marges bénéficiaires très importantes pouvant aller jusqu'à 23 %, comme cela a été rappelé.

Nous avons également constaté que des pays comme l'Allemagne, la France et l'Italie ont légiféré et annulé cette clause de parité étroite et nous estimons à notre tour qu'il s'agit d'une bonne initiative.

J'ai interrogé le ministre en mars 2017 sur cette problématique qui nous concernait tous. Nous nous sommes tous vivement exprimés car nous étions confrontés à une injustice évidente et à une différence de traitement qui mène le secteur touristique, les petits indépendants et les hôteliers à une discrimination par rapport à des pratiques déloyales. Il n'a pas été possible de négocier avec des opérateurs de plates-formes comme Booking ou Trivago pour qu'ils retirent cette clause.

Nous devons par conséquent adopter un texte de loi que le groupe Ecolo-Groen soutient. En effet, il est important de soutenir ces indépendants et ces PME des secteurs touristique et hôtelier de notre pays, mais aussi les consommateurs, pour qui ce projet représente un plus: ne pas être complètement soumis à ces plates-formes et bénéficier d'un contact direct les hôteliers, les restaurateurs et les commerçants du secteur du tourisme.

Nous estimons fondamental de soutenir ce secteur qui crée de l'emploi durable et non délocalisable chez nous. Nous soutenons donc cette proposition.

Aangezien niemand meer wil interveniëren, geef ik het woord aan minister Peeters.

Mijnheer de voorzitter, in eerste instantie dank ik de rapporteur voor haar verslag. Vervolgens dank ik alle leden voor hun interventies, die zowel bij de meerderheid als bij de oppositie overwegend positief waren, met hier en daar een aantal bezorgdheden die ook in de commissie aan bod kwamen.

Wat de bezorgdheden van mevrouw Detiège betreft, wij hebben in de commissie ook aangeduid dat wij zeer intensief overleg plegen met alle federaties in de hotelsector, met zowel de zelfstandige hoteluitbaters als met de hotelketens, alsook met de consumentenverenigingen in Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Uit deze contacten en uit de documenten die wij ontvingen van andere landen, zoals Duitsland, waar de pariteitsclausule al een tijdje verboden is, blijkt overduidelijk dat het gebruik van onlinereserveringsplatformen is blijven stijgen. Bovendien maken ook de kleinere hoteluitbaters hiervan gebruik. Dat is een bezorgdheid die mevrouw Detiège hier nogmaals nadrukkelijk heeft onderstreept.

Mon collègue, Denis Ducarme, a donné des informations à ce sujet. Il lui appartient de les rappeler, si nécessaire.

Madame Winckel, en commission, nous avons effectivement discuté de votre proposition visant à prévoir des sanctions pénales et des mesures de contrôle. Selon nous, elles ne sont pas du tout nécessaires. En effet, la sanction civile relative à la nullité des clauses de parité instaurée par notre projet est la solution la plus adéquate. Par ailleurs, elle ne nécessite pas de mesure de contrôle, chaque hôtelier étant à même de vérifier, à son niveau, les conséquences. C'est la raison pour laquelle nous n'avons pas prévu de sanction pénale, comme vous le prévoyiez dans votre proposition de loi.

Voor het overige geef ik graag het woord aan mijn collega, minister Ducarme.

Ik dank de leden voor alle uiteenzettingen. Ik hoop dat wij deze aangelegenheid zowel voor de hotelsector als voor de consument kunnen regelen, allicht niet voor deze vakantieperiode — iedereen zal zijn vakantie al wel hebben geboekt — maar voor de volgende vakantieperiode. Zowel voor de grote hotelketens, voor de kleine hoteliers als voor de consument is dit een goede zaak.

Monsieur le président, merci aux différents parlementaires pour le travail en commission et leurs interventions d'aujourd'hui. Il est intéressant de faire sauter les clivages habituels entre la majorité et l'opposition pour se réunir en faveur d'une mesure telle que celle-ci, laquelle nous semble de bon sens dans la mesure où elle va permettre de rendre de la liberté aux exploitants de logements touristiques quant au choix des prix qu'ils décident de pratiquer, sur la base des différents supports à disposition pour le faire.

Ainsi que vous l'avez indiqué, madame Winckel, des marges et des commissions dépassant les 20 % sont énormes. Mme Cassart parlait de dépendance. Nous devons rendre de la liberté, garantir la liberté et protéger la liberté de certains petits indépendants et de certaines PME qui se voient imposer les clauses abusives de géants multinationaux.

Mon collègue a répondu sur la question des sanctions. Vous vous êtes distingués en allant plus loin dans la matière. Je respecte votre approche, mais comme l'a indiqué M. Peeters, nous n'estimions pas nécessaire d'ajouter des sanctions ou un contrôle supplémentaire. La nullité des clauses de parité tarifaire constitue déjà une sanction permettant de protéger cette liberté à laquelle je viens de faire allusion.