Proposition 55K1635

Projet de loi spéciale modifiant le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe en vue de rendre obligatoire l'enregistrement d'actes notariés étrangers (I).

General information ¶

Authors

CD&V Steven Matheï, Servais Verherstraeten
Ecolo Gilles Vanden Burre
Groen Dieter Vanbesien
MR Benoît Piedboeuf
Open Vld Christian Leysen
PS | SP Ahmed Laaouej
Vooruit Joris Vandenbroucke

Submission date

Nov. 10, 2020

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

tax avoidance tax law notary registration tax personal property

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld N-VA LDD MR PVDA | PTB VB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Nov. 26, 2020 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

De rapporteurs – de heren Vermeersch, Piedboeuf en Leysen – verwijzen naar het schriftelijk verslag.

Mevrouw de voorzitster, ik zal het kort houden. Dit is immers een wetgeving waarover overeenstemming bestaat tussen alle partijen. Ik wil drie zaken zeggen die ook transponeerbaar zijn in andere fiscale dossiers en in fiscale wetgeving die in de toekomst nog in deze Kamer zal worden behandeld. Ik vrees dat dit nog heel regelmatig zal gebeuren.

Een eerste element, wij leven in een rechtsstaat. Sommige leden, en het waren niet alleen de communisten, maar ook leden van de meerderheid, spreken in dit dossier heel gemakkelijk van fraudeurs en belastingontduikers. Als de wetgever vindt dat een bepaalde praktijk, die volstrekt wettelijk is en die trouwens al meer dan 200 jaar bestaat, niet langer wenselijk is, dan is het de taak van de wetgever om de wet aan te passen. Dat is precies wat wij hier vandaag doen.

Wat we niet moeten doen, is burgers die niets illegaals hebben gedaan als fraudeurs bestempelen. Ik was daarover behoorlijk ontstemd, maar ik was tegelijk ook opgelucht te merken dat een aantal leden van de meerderheid mijn visie deelde. Laat dit een waarschuwing zijn voor toekomstige wetgeving: behandel de belastingplichtige op een correcte manier.

Een tweede element, wetgeving – en zeker fiscale wetgeving – moet robuust zijn. Wat bedoel ik daarmee? Wij hebben in het wetgevend proces rond dit dossier heel wat opmerkingen geformuleerd en ook om steun gevraagd voor de vraag om advies aan de Raad van State. Dat werd allemaal als vertragingsmanoeuvres afgedaan. De Raad van State heeft onze zienswijze bevestigd, namelijk dat bij een wijziging van de belastbare materie van gewestelijke belastingen een bijzondere meerderheid vereist is. Dankzij die opmerkingen behoeden wij het voorliggend wetgevend werk net voor een al te gemakkelijke vernietigbaarheid in het kader van een procedure voor het Grondwettelijk Hof.

Ondertussen de perceptie creëren dat onze fractie vertragingsmanoeuvres uitvoerde, terwijl wij het bij het rechte eind hadden, is een vorm van goedkope politiek.

Een derde element, dat belangrijk is voor het vervolg, is dat wij ervoor moeten opletten dat wij niet overgaan van een situatie van niet-belasting naar een situatie van dubbele belasting. Beide wetsvoorstellen willen het ontwijken van schenkbelasting tegengaan door buitenlandse notariële schenkingsakten van roerende goederen ook aan de registratieformaliteit te onderwerpen.

De sterke focus op belastingontwijking neemt niet weg dat er ook situaties zijn, en ontstaan, waarin er een dubbele belastingheffing zal zijn. Duitsland, Frankrijk en Spanje bijvoorbeeld enten de schenkbelasting op de woonplaats van de begiftigde. België knoopt de schenkbelasting aan de woonplaats van de schenker. Hierdoor ontstaan situaties waarbij voor dezelfde schenking twee keer belasting zal moeten worden betaald binnen de Europese Unie.

Die situaties worden hier vandaag niet opgelost. Die verantwoordelijkheid rust op de schouders van de gewesten. Ik hoop dan ook dat deze hun verantwoordelijkheid zullen opnemen. Van het Vlaamse Gewest heb ik toch al een aantal hoopgevende signalen mogen ontvangen.

Mevrouw de voorzitster, beste collega's, vandaag sluiten wij een achterpoort die gebruikt wordt om een toch al gunstige regeling voor geregistreerde schenkingen te ontlopen.

Mijnheer Donné, ik moet u wel zeggen dat de initiatiefnemers nooit gezegd hebben dat de mensen die daar gebruik van maakten fraude pleegden. Het is inderdaad een legale manier om de schenkingsrechten te ontlopen. Dat is, zoals u zegt, ongewenst gedrag, en dus moet de wet worden aangepast om dat ongewenst gedrag bij te sturen.

Op die manier kunnen we de wetgeving in de richting van een rechtvaardiger fiscaliteit sturen. Ik herhaal wat ik in de commissie al heb gezegd, namelijk dat rechtvaardige fiscaliteit misschien niet zo'n goede term is. Wat voor mij rechtvaardig is, is dat immers misschien voor mijn buurman niet en vice versa.

Voor de zomer hadden we in deze zaal een hoorzitting over een ander onderwerp en een van de aanwezigen was professor Maus. Hij zei toen dat er mensen zijn die het rechtvaardig vinden dat men op verschillende manieren kan nadenken over fiscale implicaties en zelf kan puzzelen om tot de meest voordelige uitkomst te komen. Dat blijkt ook uit het feit dat een aantal opiniemakers in de afgelopen maanden stelden dat wat wij vandaag doen het afschaffen is van een legitieme manier van giften doen.

Zij vinden het namelijk normaal dat een schenking met notariële akte die via een buitenlandse notaris gebeurt fiscaal op een andere manier behandeld wordt dan diezelfde schenking met notariële akte via een Belgische notaris. Dat is hun mening en zij hebben daar recht op. Het is echter niet mijn mening en het verheugt mij dat het ook niet de mening is van dit Parlement. Wij hebben gisteren in de commissie een consensus gevonden en dit voorstel unaniem goedgekeurd. Ik hoop dat dit hier vandaag opnieuw zal gebeuren.

Collega's, het verheugt mij ook dat we het tempo erin houden en dat de nieuwe wet al op 15 december in werking zal treden. Velen hadden gehoopt op meer uitstel, minstens tot het voorjaar van volgend jaar. Een aantal fiscalisten rekende daarop, maar dat zal nu niet het geval zijn. Er zijn fiscale adviseurs die dit soort boodschappen op hun website zetten: "De kaasroute zal wellicht op korte termijn verdwijnen. Indien u overweegt om op korte termijn een notariële schenking te doen, dan adviseren we u om spoedig actie te ondernemen. Bovendien worden de notariskantoren in Nederland overrompeld, waardoor de beschikbare plaatsen schaars worden." Collega's, het klopt dat de beschikbare plaatsen heel schaars worden. Men heeft nog drie weken de tijd, dan is het definitief voorbij.

Ik dank ook alle collega's voor de goede samenwerking en voor de uiteindelijk grote steun voor dit voorstel en ik hoop dan ook dat het straks unaniem zal worden goedgekeurd.

Madame la présidente, comme mes collègues l'ont dit, nous nous sommes accordés à l'unanimité pour fermer cette porte légale qui permettait des optimisations qui n'étaient pas totalement équitables.

Nous avons adapté le délai puisque, même si la mesure entrera en application le 15 décembre prochain, nous avons permis que la déclaration puisse avoir lieu dans les quatre mois, de façon à laisser le temps de réaliser la traduction éventuelle des actes.

Comme mes collègues l'ont fait remarquer, il est nécessaire d'harmoniser cette nouvelle législation avec la législation en vigueur au niveau régional, puisque le risque de double imposition existe clairement dans le cas notamment des sociétés civiles agricoles, des sociétés civiles immobilières dont les actes doivent être enregistrés en France et qui devront l'être dorénavant également en Belgique. Il y a donc clairement un risque de double imposition. Il existe d'autres exemples que mon collègue de la N-VA a cités.

Il est, en tout cas, nécessaire de légiférer rapidement au niveau des trois Régions (Bruxelles, Wallonie, Flandre). Il faut peut-être aussi harmoniser nos législations. Nous avons donc pris des contacts au niveau régional pour le signaler. Il est également nécessaire, en tout cas, à Bruxelles et en Wallonie, de fixer le lieu de déclaration. En Flandre, c'est assez clair puisqu'il n'existe qu'un seul lieu, mais il va falloir le faire en Wallonie et à Bruxelles.

Par ailleurs, il faudra préciser, probablement par le biais d'une circulaire, quelle est l'acception du terme "acte notarié" car, dans certains pays, on ne recourt pas à un notaire, mais à un autre fonctionnaire chargé de passer ces actes. Il ne faudrait pas qu'une différence sémantique puisse aboutir à une distorsion. Il est donc nécessaire de préciser les choses par le biais d'une circulaire.

Pour le reste, en dehors du fait qu'il faut harmoniser nos législations et se dépêcher au niveau régional, nous avons voté ce texte à l'unanimité. Nous pouvons nous réjouir du fait que tous aient été favorables à la suppression de cette fuite possible et à la résolution d'une question qui n'était pas tout à fait équitable.

Nous pouvons nous réjouir de ce texte. Ce n'était pas un combat que nous portions, mais c'est un combat auquel nous nous sommes ralliés. Nous sommes, d'ailleurs, intervenus pour améliorer un peu le texte. Reste maintenant à finaliser le dossier.

Mevrouw de voorzitster, het voorliggend wetsvoorstel heeft tot doel de intussen befaamde kaasroute te sluiten. Ik leg uit wat die kaasroute juist is aan de hand van het volgende voorbeeld. Wie geld aan zijn kinderen wil schenken om een huis te kopen of wie hun aandelen wil geven, heeft vandaag twee mogelijkheden. Men kan naar een Belgische notaris gaan en de akte laten registreren, als men een vaste datum wil. Vervolgens wordt de akte geregistreerd en betaalt men daar een registratierecht of schenkbelasting op. Een andere manier om hetzelfde te bereiken maar op een fiscaal voordeligere manier, is naar het buitenland gaan. Dan wordt vaak de route naar Nederland gevolgd, vandaar de kaasroute, om hetzelfde te doen voor een Nederlandse notaris. Het gevolg daarvan is dat er geen akte moet worden geregistreerd in ons land en er dus ook geen schenkbelasting verschuldigd is. Dat is geen belastingontduiking, maar belastingontwijking of de weg kiezen van de minste fiscale weerslag. Op zich is dat gerechtvaardigd, maar de vraag is of het fiscaal rechtvaardig is.

Door het voorliggende wetsvoorstel en het voorstel van bijzondere wet wordt die poort gesloten. Voortaan zal de buitenlandse notariële akte van een schenking van roerende goederen voor Belgische rijksinwoners verplicht geregistreerd moeten worden in ons land en zullen er ook registratierechten of schenkbelastingen op betaald moeten worden.

Voor alle duidelijkheid wijs ik erop dat het hier gaat over de notariële akten. Het gaat helemaal niet over het belasten van bankgiften of handgiften, hetgeen een aantal opiniemakers in de pers ons afgelopen zomer wou laten geloven. Bankgiften en handgiften blijven buiten het verhaal. Het gaat echt over de notariële akten die in het buitenland zijn verleden.

Het is waar dat de combinatie van een gewone wet en een bijzondere wet een bijzondere situatie is, maar dat komt omdat er een discussie was over de vraag of de materie moest worden geregeld in een bijzondere wet. Alles draait dan rond het begrip "belastbare materie". Daar was discussie over onder juristen en specialisten. Uiteindelijk heeft de Raad van State geoordeeld dat het hier gaat om een verandering van de belastbare materie en dat dus een bijzondere wet noodzakelijk is. Bijgevolg werd het oorspronkelijke voorstel in twee gesplitst.

Een bijkomend aandachtspunt werd al onmiddellijk door collega's aangehaald, namelijk het gevaar op een dubbele belasting. Een schenkbelasting wordt geheven bij de schenker, degene die de schenking doet, waar die gevestigd is. Als dat een Belgische rijksinwoner is, valt men onder de schenkbelasting. Dat is een keuze die men moest maken en het is geen onlogische keuze. Ook voor de erfbelasting wordt nagegaan waar de overledene woonde en of die een Belgische rijksinwoner is. Een gevolg daarvan kan een dubbele belasting zijn, wanneer bijvoorbeeld andere landen tegengestelde oplossingen hebben gevonden.

Laten we heel duidelijk zijn, ook wij zijn absoluut geen voorstander van dubbele belasting. Dubbele belastingen moeten zoveel mogelijk worden vermeden. Om dat te doen, kijken we naar de plaats waar dat geregeld kan worden en die bevoegdheid ligt bij de deelstaten. Vlaanderen kan bijvoorbeeld het initiatief nemen om belasting die in het buitenland al voor hetzelfde is betaald, te verrekenen of te laten vrijstellen. Wij zullen er volop aan meewerken om dat op die manier in de praktijk te brengen. Een andere oplossing zou kunnen zijn dat men wereldwijd hetzelfde criterium zou gebruiken. Dat zou natuurlijk de ideale oplossing zijn, maar dan moet er heel wat meer worden geharmoniseerd.

Wanneer dit goedgekeurd wordt, wordt op deze manier de kaasroute gesloten. Deze decennialange praktijk wordt hierdoor beëindigd.

Ik wil dan ook graag iedereen bedanken die op een constructieve wijze heeft meegewerkt om deze twee voorstellen hier vandaag te kunnen bespreken en straks goed te keuren. Ik heb begrepen dat er een algemene consensus is. In het bijzonder wil ik de mede-indieners bedanken, collega Verherstraeten van mijn fractie en collega Vanbesien en ex-collega Gilkinet van Ecolo-Groen. Ook dank aan iedereen die nadien de bijzondere wet mee heeft ondersteund.

Wij kunnen hiermee een fiscaal achterpoortje, weliswaar legaal, sluiten. Wij moeten vaststellen dat het gebruikt werd door de meest vermogende personen. Iets waarvan zij gebruikmaken, heeft onlosmakelijk ook een effect op de rest, want dat wil zeggen dat er minder inkomsten zijn. Wel, die praktijk wordt nu wettelijk gesloten, zoals het hoort, en definitief vanaf 15 december.

Mevrouw de voorzitster, collega's, collega Matheï en voorgaande sprekers hebben al heerlijk helder uitgelegd, tot op technisch niveau, wat het wetsvoorstel precies inhoudt, dus ik zal het kort houden.

Voor de duidelijkheid, ik gun het mensen van harte wanneer zij bij leven een deel van hun roerend patrimonium kunnen doorgeven aan hun kinderen of aan andere mensen die voor hen belangrijk zijn. Heel veel mensen doen dat ook, omdat zij op die manier kunnen profiteren van een veel lagere belasting op patrimonium dat bij leven wordt doorgegeven. In Vlaanderen gaat het om 3 % of 7 %. Een groot deel van de bevolking dat pas iets in handen krijgt na het overlijden van een ouder of voorouder, betaalt daarop een veelvoud aan belastingtarieven.

Ik heb er een groot probleem mee dat zij die reeds het geluk hebben om bij leven roerend patrimonium te kunnen doorgeven, vinden dat zelfs 3 % belasting te veel is en om die reden de route nemen naar buitenlandse notarissen, bijvoorbeeld de zogenaamde kaasroute via Nederland, om aan die belasting te ontsnappen. Het nu voorliggend wetsvoorstel is in dat opzicht een kwestie van sociale en fiscale rechtvaardigheid. Hopelijk wordt het straks unaniem goedgekeurd.

Madame la présidente, je ne serai pas très long car mes collègues ont déjà eu l'occasion de souligner tout l'intérêt du texte.

Le cdH apportera son soutien à ces deux textes qui visent à mettre fin à une voie de contournement du paiement des droits de donation qui, comme cela a été rappelé, consistait à faire enregistrer les donations devant un notaire néerlandais, ce qui ne donnait pas lieu au paiement des droits de donation comme c'est le cas lorsque celles-ci sont enregistrées devant un notaire belge.

Ces propositions et projets de loi sont une très bonne initiative qui prévoit un enregistrement obligatoire des actes notariés passés à l'étranger et qui, par conséquent, ferme – enfin – une porte vers l'évasion fiscale. Les autorités régionales pourront désormais prélever les droits sur les donations, qu'elles soient passées devant un notaire belge ou étranger. Ce n'est que justice, et cela permettra de mettre du baume sur les finances régionales, fortement mises à mal par la crise que nous vivons. Il était temps que cette proposition de loi aboutisse en séance plénière après de multiples péripéties afin d'être adoptée, et nous nous réjouissons d'apporter notre concours à cette adoption.