Proposition 55K3500

Projet de loi modifiant la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement des lieux de travail, ainsi que pour les candidats délégués du personnel.

General information ¶

Authors

CD&V Nawal Farih, Koen Geens, Nahima Lanjri, Nathalie Muylle

Submission date

July 13, 2023

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

labour law works council dismissal pension scheme union representative

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld N-VA LDD MR PVDA | PTB VB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Nov. 30, 2023 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

Mme Anja Vanrobaeys, rapporteur, renvoie au rapport écrit.

Mevrouw de voorzitster, collega's, ik ben blij met het wetsvoorstel dat vandaag voorligt, maar eerlijk gezegd, had u de pensioenleeftijd niet verhoogd van 65 naar 67 jaar, dan hadden wij hier vandaag niet over moeten stemmen. Het is echter zo en wij moeten het doen met wat voorligt. Het is vanzelfsprekend dat mensen die zich dagelijks inzetten voor de vakbond, beschermd moeten zijn.

Over twee weken – op datum X, dit jaar 15 december – wordt het startschot voor de sociale verkiezingen gegeven. Ik moet eerlijk zijn dat dat voor een syndicalist een periode van stress is, niet zozeer omdat men bij de verkiezingen afgerekend of beloond wordt voor het werk van de voorbije jaren, maar omdat het altijd een spannende gebeurtenis is om kandidaten te zoeken. Kandidaten zoeken is één ding, maar kandidaten vinden die de stap durven zetten, is nog een ander verhaal. Het is een heel belangrijke stap en wij weten dat heel veel mensen ongerust zijn over de wettelijke bescherming. Ik ben dus blij dat die wettelijke bescherming bestaat, maar die is eigenlijk vanzelfsprekend. Dat is immers ook heel belangrijk om nieuwe kandidaten te vinden. Uit ervaring weet ik immers dat werknemers zonder wettelijke bescherming die zich willen inzetten voor hun collega's, heel snel hun werk zullen verliezen.

Ik kijk even naar mijn collega-vakbondsmensen in de zaal – er zijn er hier een paar – en ik zie het vuur in hun ogen als wij over de wettelijke bescherming spreken. Tientallen mensen die altijd bij de vakbond hebben gezeten, van wie er ook tewerkgesteld zijn op ons partijbureau, weten immers hoe moeilijk het is. Zij hebben genoeg getuigenissen van hoe zij geviseerd worden door hun werkgever, terwijl zij zich toch belangeloos inzetten voor hun collega's. Eerlijk gezegd, ik begrijp de bezorgdheid van de werkgevers niet. Als zij zich houden aan de wettelijke bepalingen en respect hebben voor hun werknemers en weten wie zorgt voor hun rijkdom, dan is er niets aan de hand.

Ik beken dat die bescherming er moet zijn. De sociale verkiezingen zijn immers de meest democratische gebeurtenis in een bedrijf, laten wij eerlijk zijn. De vakbondsvertegenwoordiging is democratisch verkozen. De directie daarentegen wordt gewoon geplaatst in een bedrijf. U merkt het verschil. De vakbondsafvaardiging is veel democratischer.

Een werkgever moet echter ook inzien dat bijvoorbeeld een CPBW een echte meerwaarde kan bieden aan het bedrijf. Door het overleg van de vakbonden merken wij dat in bedrijven met een CPBW veel minder ongevallen gebeuren. Dat betekent ook een kostenbesparing, wat voor werkgevers toch heel belangrijk is: geen verhoogde verzekeringspremies en een besparing op het uitvallen van werknemers. Ook op het vlak van ergonomie is dat een winsituatie voor de werkgevers.

Wij zien dan ook dat in bedrijven die zonder respect omgaan met hun werknemers, die zij ook enigszins uitbuiten, het beleid op termijn niet houdbaar is en een en ander kan escaleren. Door de aanwezigheid van goed draaiende vakbonden worden werkgevers daarbij gelukkig op de vingers getikt en gaat het dikwijls de goede kant op. Een goed draaiende vakbond is ook belangrijk voor de economie. Meer loon betekent immers ook een betere koopkracht. Daarover moeten wij eerlijk zijn.

Daarom is het heel belangrijk dat de personeelsafgevaardigden worden beschermd. Jullie beseffen echt niet wat zij elke dag meemaken. Er is de druk van hun collega’s en de hete adem van hun bazen, die hen graag viseren. Dat alles doen zij belangeloos. Ik wil de uren niet tellen die zij onbetaald aanwezig zijn op de werkvloer na of voor hun arbeidstijd, om ten dienste te staan van hun collega’s.

Daarom wil onze partij zeker de werknemers oproepen zich kandidaat te stellen voor de sociale verkiezingen bij de verschillende vakbonden. Op die manier kunnen de vakbonden worden versterkt, wat echt wel heel belangrijk is, en kan worden gestreefd naar betere werkomstandigheden en betere lonen, als tegengewicht tegen multinationals, die alles alleen willen beslissen.

Collega’s, het moet mij echter ook even van het hart. Toen het wetsvoorstel enkele weken geleden op tafel lag, werd een heel resem adviezen ingestuurd, aangevraagd voor een bestaande wet waaraan één cijfertje is veranderd. Er werden dus heel wat adviezen aangevraagd voor een bestaande wet, waarin slechts één getal verandert, namelijk 65 jaar wordt 67 jaar.

Ik ben gelukkig dat de PVDA-PTB daar stevig op heeft gereageerd. De meerderheidspartijen waren immers even in dubio om het toch maar te laten goedkeuren, maar onder druk van de liberalen werd er dan toch maar een advies gevraagd. De liberalen kloppen zich op de borst omdat ze dat hebben gedaan, aangezien er een juridische opmerking werd gemaakt, terwijl die er eigenlijk niets mee te maken heeft.

Ik dacht dat ik alles al had gezien in het Parlement, maar vreemd genoeg probeert de meerderheid nu voor een wet die op haar initiatief naar voren werd gebracht en die breed wordt gedragen, ook door de oppositie, de oppositie te overtuigen om die alsnog niet te stemmen en uit stellen. U beseft toch wat er had kunnen gebeuren als we alle adviezen hadden laten passeren? Die wet zou niet voor 15 december zijn goedgekeurd.

Ik ben dus blij, want het is erg belangrijk dat deze wet doorgaat. We zullen die volmondig steunen. Daar moet u absoluut niet aan twijfelen. Ik denk dat de vakbonden veel meer respect moeten krijgen dan ze momenteel krijgen van dit halfrond.

Collega Muylle is nog onderweg. Collega's, mijnheer Colebunders, ik zou alvast willen zeggen dat wij blij zijn dat dit wetsvoorstel breed gedragen werd in de commissie. De waarheid mag ook worden gezegd. Niemand hier, noch de meerderheid, noch de oppositie, was vragende partij om dit sine die uit te stellen tot voorbij december. We hebben dit zelfs in een aparte commissie op de agenda gezet om ervoor te zorgen dat die wet op tijd goedgekeurd zou worden opdat volgend jaar in mei de sociale verkiezingen kunnen doorgaan en alle kandidaten de sociale bescherming krijgen die zij verdienen tot de leeftijd van 66 en vervolgens 67.

Wij hebben aan de Pensioendienst gevraagd om een puur technisch advies, wat wij hebben gekregen. De Pensioendienst stelde dat als wij de woorden 'wettelijke pensioenleeftijd' zouden opnemen, het misschien niet helemaal correct zou zijn. Voorzichtigheidshalve hebben wij het aangepast en is het 66 en 67 geworden. Op die manier konden wij snel werken.

Wij danken iedereen, van meerderheid en oppositie, om dit samen te realiseren en voor het feit dat u dit steunt. Het is echter niet de verdienste van de oppositie dat dit wetsvoorstel erdoor komt, dat is de waarheid een beetje geweld aandoen.

Mijnheer Colebunders, ik wil u echter toch danken voor uw steun.

Mevrouw de voorzitster, het is juist, wij hebben een technisch advies gevraagd en hebben het wetsvoorstel technisch aangepast waardoor het op de valreep is, maar gelukkig toch nog op tijd voor de komende sociale verkiezingen.

Met dit wetsvoorstel verruimen wij de bescherming van kandidaten voor de sociale verkiezingen en van personeelsafgevaardigden. Wij stemmen deze af op de nieuwe pensioenleeftijd.

Ik heb ook de nodige vragen bij die pensioenleeftijd, maar nu die er is, is het niet meer dan logisch dat de bescherming wordt uitgebreid voor mensen die zich kandidaat stellen en afgevaardigd zijn, en men moet dat kunnen doen zolang men werkt.

Mevrouw Muylle, ik wil u dan ook bedanken voor uw initiatief, voor uw wetsvoorstel, waardoor wij dit kunnen regelen.

In mei zijn er sociale verkiezingen. De procedures beginnen vanaf december te lopen. Ik wil van de gelegenheid gebruikmaken om alle kandidaten, maar ook de afgevaardigden nadien, alle succes en heel veel moed toe te wensen. Het gaat inderdaad om mensen die een groot hart hebben voor hun collega's, die een heel groot belangeloos engagement opnemen en die op hun manier meewerken aan ons sociaal model.

Het is bewezen dat in landen met een sterk sociaal overleg de lonen en de arbeidsomstandigheden beter zijn. Die mensen werken daaraan mee, maar ze hebben ook een signaalfunctie. Wanneer er zaken fout lopen, komen zij daarmee naar buiten of kloppen zij op tafel, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van sociale dumping.

Mevrouw Muylle, daarom vind ik die bescherming zo belangrijk. Ik zal het voorbeeld blijven aanhalen van de ING-hoofdafgevaardigde die wantoestanden binnen ING naar buiten bracht en daarom werd ontslagen, terwijl nu een topman van ING door het parket wordt vervolgd. Omdat hij wantoestanden heeft aangeklaagd, is die persoon zijn werk kwijt en kan hij enkel maar terugvallen op die bescherming. Die bescherming uitbreiden vind ik dus broodnodig.

Chers collègues, nous apporterons évidemment notre soutien à cette proposition de loi visant à étendre la protection des syndicats, pour la bonne et simple raison que, pour nous, marxistes, la question de la défense des syndicats est une question stratégique. En effet, le syndicat est la forme d'organisation collective du monde du travail, pour tenter de compenser un déséquilibre antidémocratique dans notre société capitaliste. Dans celle-ci, ceux qui possèdent les moyens de production ont un pouvoir illimité dans l'entreprise s'il n'y a pas un pouvoir collectif qui s'y oppose. C'est la raison pour laquelle le syndicat, pour nous, est important. Je voudrais d'ailleurs féliciter tous ces militants de la CSC, de la FGTB, de la CGSLB, pour leur travail.

Ik dank ook het ACV, het ABVV en de liberale vakbond voor het werk dat ze alle dagen op het terrein doen om de collectieve kracht van de vakbond uit te bouwen, en daar staat de PVDA natuurlijk achter. Waarom staan we daarachter? Dat is omdat werknemers pas kracht hebben als ze collectief bezig zijn. Aandeelhouders hebben de macht om te beslissen wie, hoe en wanneer er in een bedrijf wordt gewerkt. De werkende klasse kan haar kracht enkel inzetten, als ze zich collectief organiseert. Daarom zijn vakbonden zo noodzakelijk.

Het gaat vaak over werkgevers en werknemers, maar eigenlijk is dat een fout. Wie is de werkgever? Dat zijn de arbeiders en de bedienden. Zij geven hun werk. Wie is de werknemer? Dat is het groot patronaat. Om de macht terug aan het volk, aan de werkende klasse, te geven, is er een collectieve organisatie nodig.

Et c'est pour cela qu'il faut protéger les délégués syndicaux. Car s'ils ne sont pas protégés, on peut les foutre à la porte. Et ce n'est pas ici une invention du PTB! Il y a des dizaines d'exemples de travailleurs qui n'ont fait qu'une seule chose, à savoir défendre leurs collègues, et qui ont été virés. Buiten! Et en Belgique, quand on vire quelqu'un, il n'y a aucune obligation de réintégrer une personne dans l'entreprise. C'est fou! On peut payer les amendes, etc.

J'ai ici dans l'assemblée ma camarade Maria Vindevoghel, syndicaliste à la Sabena. Foutue à la porte! Pourquoi? Parce que tout ce qu'elle a fait est de défendre ses collègues! C'est profondément antidémocratique! Qu'y a-t-il de pire dans une société que d'exclure quelqu'un de son salaire comme sanction parce qu'il a osé prendre la parole? C'est antidémocratique!

Ma propre mère a été virée de son entreprise, une entreprise chimique, parce qu'elle défendait ses collègues, ensemble avec sa collègue de la FGTB. Buiten! Le tribunal s'est insurgé en disant que ce n'était pas légal mais en Belgique, il existe un droit de licencier. Il y a même des périodes que les syndicalistes appellent les soldes. Il s'agit de moments où la protection diminue. Dès qu'il faut moins payer… (poursuit en néerlandais).

De soldenperiode is geopend. Zodra het groot patronaat minder moet betalen om vakbondsafgevaardigden af te danken, worden er meer afgedankt. Dat toont aan dat de wet en de krachtsverhouding cruciaal zijn voor de aanwezigheid van vakbonden in bedrijven.

On m’a posé la question: "Mais, Raoul, pourquoi tu défends les syndicats?" Parce que toutes les études démontrent clairement que plus le peuple, la classe travailleuse sont organisés syndicalement, moins il y a d’inégalités dans une société.

Hoe meer er mensen bij de vakbonden zijn, hoe minder de ongelijkheid is in de maatschappij. En dat is niet de PVDA die dat zegt, hé.

C’est une étude du Fonds monétaire international. Vous n'allez quand même pas me dire que le FMI est une source du PTB!

Hoe meer mensen bij de vakbond zijn aangesloten, hoe minder ongelijkheid er bestaat in de maatschappij. Het is niet de PVDA die dat zegt.

C'est un graphique qui montre clairement que plus il y a de la syndicalisation, moins il y a d'inégalités. Pourquoi l'inégalité est-elle un problème? Parce qu'on voit que plus il y a d'inégalités, plus il y a de problèmes de criminalité dans une société. Plus il y a d'inégalités, plus il y a de problèmes de santé dans une société. Plus il y a d'inégalités, plus il y a de problèmes scolaires dans une société. Plus il y a d'inégalités, plus il y a de problèmes économiques dans une société. L'inégalité dans une société est un des facteurs principaux de problèmes sociaux.

C'est pour cela que nous tenons, nous les marxistes, le syndicat dans nos cœurs. Parce que cette organisation collective du monde du travail permet de lutter contre les inégalités. Ce n'est pas pour rien que Marx lui-même abordait la question dans son excellent ouvrage, que je voudrais tous vous conseiller, Salaire, prix et profit, écrit en 1865. Non, vraiment, même les libéraux, il faut que vous lisiez ce livre, ça fait vraiment du bien. Je vais vous envoyer le bouquin.

Il nous dit, le camarade Marx: "Les syndicats agissent utilement en tant que centre de résistance aux empiétements du capital". C'est-à-dire qu'il analyse qu'il y a une lutte des classes entre les salariés d'une part et les détenteurs de capitaux d'autre part.

Vandaag is dat nog steeds het geval.

Regardez l’évolution du PIB! La part des salaires qui était de 56 à 57 % à l’époque où le monde du travail était beaucoup plus fort, jusqu’à la fin des années 1970, est passée aujourd'hui sous la barre des 50 % alors que les richesses produites en Belgique – mais cela vaut pour tous les pays européens – augmentent d’année en année. Cela montre bien que le rapport de force syndical est crucial pour aller chercher des meilleures conditions de travail.

De liberalen zullen opwerpen dat de vakbond een oubollige structuur is. Komaan, dat is propaganda! Wie is er oubollig?

Ik neem het voorbeeld van Deliveroo.

En fait, c’est du travail à la pièce. Travailler à la pièce, camarades libéraux, cela n’a rien de moderne!

Per stuk werken, dat is gewoon 80 jaar terug in de tijd gaan. Dat is oubollig. Het is gewoon stom om dat te herhalen. Dat is zo oubollig als iets: individueel over zijn uurrooster moeten onderhandelen met de werkgever. Maar enfin, wanneer bestond dat? In 1920! Dat is gewoon oubollig, dat is gewoon een eeuw terug in de tijd gaan. De vakbonden zijn modern.

Ils voient justement les défis futurs arriver. Une réduction du temps de travail. Soufflez! Arrêtez de tout voir sous l'angle de la productivité! Voyez le droit à la déconnection. Le gsm, soi-disant outil de liberté, peut permettre de vous rappeler à 22 h le soir, et la durée du temps de travail augmente. Marx l'a expliqué: il y a deux manières de réaliser plus de plus-value. Soit augmenter la productivité, c'est-à-dire la plus-value relative, soit la plus-value absolue. C'est dans Le Capital de Karl Marx, chers camarades libéraux. Il faut aller voir. La deuxième manière se fait en allongeant la journée de travail. Que fait-on avec les travailleurs, quand on leur demande de travailler deux heures de plus avec le gsm à la maison? C'est l'exploitation qui continue.

La question qui nous est posée ici est: comment donnons-nous une protection absolue à ces travailleurs? Le pas que l'on fait aujourd'hui est bon, en augmentant de deux ans. Mais ce n'est pas suffisant.

Camarade Hedebouw, qui ne connaît pas notre culture générale, bien entendu, il s'agit d'ouvrages que nous avons lus. C'est pour cela que nous sommes libéraux.

Super! Cela montre bien que la lutte des classes existe encore, monsieur Piedboeuf. Nous l'exprimons depuis 150 ans dans ce Parlement.

Allonger de deux ans la protection des délégués est bien, mais il subsiste un vrai problème dans ce pays.

Premièrement, il n'y a aucune obligation de réintégration. J'en ai marre de voir aujourd'hui que dans les grandes entreprises, on peut vraiment payer pour jeter un délégué dehors. Ma mère l'a vécu, comme d'autres délégués. Quand quelqu'un dérange trop, on paye au tribunal et buiten. C'est profondément antidémocratique et vraiment inacceptable. Oui, il faut que, comme en France, un tribunal puisse décider l'obligation de réintégration quand c'est un licenciement abusif. Cela me paraît hyper clair d'un point de vue démocratique; il est crucial de le faire.

Deuxièmement, chers collègues, concernant la syndicalisation dans les petites et moyennes entreprises, vous savez qu'aujourd'hui les multinationales subdivisent de plus en plus leur sous-traitance dans les petites entreprises. Qu'on arrête de nous dire qu'on est sur une terre de PME! En fait, jamais l'économie n'a été autant contrôlée par quelques multinationales. Beaucoup d'unités de production différentes sont créées, ce qui fait que des travailleurs qui sont dans des entreprises de 40 ou 50 travailleurs n'ont pas droit à avoir une protection et une représentation syndicale. C'est tout à fait inacceptable.

Je crois qu'il faut réfléchir à permettre dans les entreprises où il n'y a que 20 travailleurs d'y adjoindre un syndicat. Pourquoi les travailleurs des PME devraient-ils être moins protégés que ceux des grandes entreprises? C'est une question démocratique. Il vaut mieux que ce soit fait de cette manière.

Chers collègues, vous aurez aujourd'hui le soutien du PTB pour élargir la protection des organisations syndicales. Mais par ailleurs, j'insisterai sur le fait que nous continuerons le combat principiel en soutien des organisations syndicales parce qu'elles sont la plus large organisation des travailleurs et qu'elles les protègent le plus.

On voit des lois anti-manifestation qui tendent à criminaliser le mouvement syndical, alors que c'est le contraire qu'il faut faire.

Er bestaat immers een link tussen de economische crisis, tussen het verzet van de werkende klasse tegen al die maatregelen en de antidemocratische maatregelen die worden genomen tegen die verenigingen. Dat lijkt me evident. Er is een link met het feit dat er in de VS almaar meer vakbondsactiviteit is. Zo hebben de werknemers van Ford in de VS 25 % loonsverhoging gekregen omdat ze samen een vakbond hebben opgericht. Het is gedaan met de union-free factories in de VS! In Groot-Brittannië zijn er nog nooit zoveel stakingen geweest als in 2022, in vergelijking met 1989. Dat is gewoon crazy. Het is indrukwekkend hoe de sociale beweging weer in de lift zit in Europa en in de wereld.

Chers collègues, je vous dis aujourd'hui: "Pas touche aux syndicats et obligation de réintégration des travailleurs licenciés abusivement!" C'est le plus important et c'est ce combat-là que nous allons mener avec le PTB.

Quand je regarde ce texte, monsieur Hedebouw, qui compte allègrement quatre articles, je trouve que vous vous êtes largement écarté du sujet. Je n'ai rien dit car la séance a été fort allégée mais la prochaine fois, je vous demanderai de faire plus court.

Mevrouw de voorzitster, ik ben enorm verwonderd over de gevoelens die mijn wetsvoorstel teweegbrengt. Ik kan alleen maar zeggen dat ik het initiatief genomen heb op basis van mijn sterk persoonlijk standpunt, dat ook het standpunt van mijn partij is. Mijn partij en ik hebben altijd geloof gehecht aan sociaal overleg. Het heeft niets te maken met het kiezen van het standpunt van werkgevers of van werknemers.

Vóór mijn leven in de politiek ben ik een tijdje werkgever geweest en vanuit die functie heb ik kunnen meemaken wat een sterk sociaal overleg betekent. Telkens gaat het over de toekomst die een onderneming voor ogen heeft. In sociaal overleg ijveren werkgevers en werknemers samen voor een gemeenschappelijk doel, namelijk het algemeen belang van de werknemers, maar ook de groei, welvaart en sterkte van de onderneming staat in het vizier. Als die twee aspecten samengaan in een sterk sociaal overleg, dan kunnen grote stappen worden gezet. Dat is naar mijn mening de sterkte van ons huidige model. Het heeft gezorgd voor een heel sterk arbeidsrecht zoals we dat vandaag kennen, maar ook voor een sterk economisch weefsel in onze maatschappij. Voor mij is dat een logica die ook aan de basis ligt van mijn wetsvoorstel.

Ik geef toe dat het wetsvoorstel nog voortkomt uit de slipstream van mijn vroegere periode als minister van Werk. Bij de vorige sociale verkiezingen heb ik zelf een wetsontwerp moeten opstellen en toen hebben we al heel kort nagedacht over de mogelijke effecten van de pensioenhervorming op datgene waar de organisatie van de sociale verkiezingen voor staat. Wij hadden toen al gezien dat er misschien wel een aanpassing nodig was. Toen minister Dermagne zijn teksten omtrent de organisatie van de sociale verkiezingen in het Parlement indiende, zagen wij dat dit stuk niet geregeld was. Met verschillende mensen en ook met de FOD WASO hebben we daarover overlegd en daaruit kwam naar voren dat we dit toch best regelden. Wij geloven immers in het sociaal overleg en ook in de daarmee samenhangende maatregelen, zoals de ontslagbescherming.

In onze wetgeving is er enkel maar respect voor mensen die engagement opnemen. Enkele voorwaarden of uitzonderingsmaatregelen zorgen ervoor dat de ontslagbescherming niet geldt, bijvoorbeeld een dwingende reden of economische redenen, maar ook de leeftijd van 65 jaar bereikt hebben. De pensioenhervorming brengt echter de pensioengerechtigde leeftijd op 66 jaar in 2025 en op 67 jaar in 2030. Dan vinden we het ook normaal dat mensen die ontslagbescherming ook voor de komende sociale verkiezingen krijgen. Voor mij is het de logica zelve, is het een vorm van respect om die bescherming ook op te trekken tot 66 jaar vanaf 2025 en tot 67 vanaf 2030. Ik wil met dit voorstel ervoor zorgen dat die bescherming ook geldt voor de mensen die dit engagement aangaan, zodat zij die sociale verkiezingen met een gerust hart kunnen tegemoet gaan.

Ik wil de collega's bedanken voor hun steun en ook de voorzitter van de commissie, die dit versneld op de agenda heeft geplaatst, gesteund door alle collega's. Daardoor kunnen de mensen die zich kandidaat stellen – en ik denk dat de termijn daarvoor volgende week afloopt – dat met een gerust gemoed doen, wetende dat dit luik geregeld is.