Proposition 55K1441

Projet de loi portant confirmation des arrêtés royaux pris en application de la loi du 27 mars 2020 habilitant le Roi à prendre des mesures de lutte contre la propagation du coronavirus COVID-19 (I).

General information ¶

Submitted by

Chamber of representatives (2020-03-17 - 2020-10-01)

Submission date

July 16, 2020

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

administrative procedure epidemic health policy infectious disease public health disease prevention rights of aliens

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld N-VA LDD MR

Voted to reject

PVDA | PTB

Abstained from voting

VB

Party dissidents ¶

• Nathalie Dewulf (VB) voted to reject.

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Dec. 3, 2020 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

Mevrouw de voorzitster, ik verwijs naar het schriftelijk verslag voor beide wetsontwerpen.

Mevrouw de voorzitster, het heeft weinig zin om de discussies die wij een half jaar geleden in de commissies hebben gevoerd vandaag over te doen. Wij hebben toen per koninklijk besluit laten weten of het een goed besluit was. Wij hebben juridisch-technische opmerkingen gemaakt, en vaak ook inhoudelijke opmerkingen, als wij het niet eens waren.

Wat de bekrachtiging van die hele reeks KB's vandaag betreft, kunnen wij ons stemgedrag verantwoorden door een onthouding, omdat er nu eenmaal goede en minder goede KB's bij waren. Een deel moest worden genomen, een ander deel zat net iets minder goed in elkaar.

Ik kan vandaag echter mijn wrang gevoel niet verhelen. Het is een bekrachtiging van KB's die in zeer bijzondere omstandigheden zijn genomen. U kent de situatie en de context. We hadden een volmachtenregering, een regering die eigenlijk maar één opdracht had, de aanpak van de coronacrisis. Die ene opdracht bleek achteraf, en ook al op dat moment zelf, een grandioze mislukking, vandaar mijn wrang gevoel.

Toen stonden wij met 10.000 doden aan de wereldtop. Ondertussen hebben wij een bijzondere covidcommissie opgestart om na te gaan wat daar is misgelopen. In die commissie hebben wij verscheidene experten gehoord. Richard Horton heeft daar letterlijk gezegd dat de meeste van de duizenden overlijdens tijdens de eerste golf vermeden hadden kunnen worden. Dat is zeer wrang. Het is niet de bedoeling om hier mijn volledige coronablunderboek voor te lezen, maar ik wil toch meegeven dat er heel hard geblunderd is. Het is dan ook met een zeer wrang gevoel dat wij vandaag over die KB's zullen stemmen.

Mevrouw de voorzitster, normaal gezien ben ik absoluut geen voorstander van volmachten of bijzondere machten, maar uitzonderlijke omstandigheden vergen soms ook uitzonderlijke maatregelen. Een gezondheidscrisis zonder voorgaande sedert vele generaties, is een uitzonderlijke omstandigheid die uitzonderlijke maatregelen met bijzondere machten dan ook heeft gerechtvaardigd. Ze hebben gefunctioneerd in politiek niet evidente omstandigheden onder een regering in lopende zaken, gesteund door een minderheid van nauwelijks 38 Kamerzetels. In zulke extreem moeilijke omstandigheden kon regelgeving worden uitgevaardigd om de gezondheid van de mensen te trachten te garanderen, de veiligheid van de mensen te trachten te verzekeren en om de zorgsector te helpen. Ook gezinnen, ondernemingen en verenigingen werden geholpen. Dat was volgens mij een huzarenstuk en daarvoor dank ik dan ook de toenmalige regeringsleden, evenals de parlementsleden binnen de schoot van de bevoegde commissie over de partijgrenzen heen. Gelijklopend vonden er conflicten plaats in de regeringsformatie of de 'regerings-non-formatie', maar toch zijn de regering en parlementsleden erin geslaagd om die dingen op accurate wijze tot een goed einde te brengen.

Collega's, het is geen nutteloze oefening geweest, aangezien de huidige regering van diverse regels die toen bij koninklijk besluit werden uitgevaardigd gebruikmaakt in de huidige tweede golf waarmee wij geconfronteerd worden, overigens niet alleen in ons land, ook in andere landen. Misschien hebben we niet alles perfect gedaan, dat geven we toe, maar veel dingen zijn wel schitterend gebeurd en ook in andere landen is in moeilijke omstandigheden niet alles perfect gelopen. Het feit dat de huidige regering inspiratie vindt in een gedeelte van de toenmalige regelgeving, waarover wij in de komende dagen en weken stemmen, toont aan dat er toen ook goede inspanningen werden geleverd. Ik dank de toenmalige regering en de parlementsleden die in de schoot van de commissie zeer constructief hebben samengewerkt.

Mevrouw de voorzitster, collega's, de PVDA stemde in maart als enige partij tegen de volmachtwet. De traditionele partijen hebben ons daar scheef voor bekeken maar als we het afgelegde traject bekijken, dan moeten we vaststellen dat onze bezwaren en onze vrees achteraf terecht bleken te zijn. Een groot deel van de werkende bevolking verloor immers snel het vertrouwen in de aanpak van de crisis. Het trieste hoogtepunt kwam toen de voormalige premier in het St-Pietersziekenhuis werd onthaald op een erehaag van haar toegekeerde ruggen van het zorgpersoneel. We hebben ook heel veel kritiek op de volmachten gehoord van het middenveld, een aantal grondwetspecialisten, de Liga voor de Mensenrechten en de vakbonden.

Wij hebben dan ook om verschillende redenen tegen de volmachtenwet gestemd. Ik zal ze hier nog even overlopen. Ten eerste was het opzet van de volmachten veel breder dan enkel en alleen ingrijpen in het domein van de gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid. De regering heeft zich immers het recht voorbehouden om in te grijpen in heel wat andere domeinen, zowel het economische als het sociale en het juridische. Op die manier heeft ze het Parlement in al die domeinen volledig buitenspel gezet.

Ook de Raad van State had kritiek op die manier van werken want in een advies werd gesteld dat volmachten zeer duidelijk en nauwkeurig afgebakend en gedefinieerd moeten worden. In de praktijk hebben we echter gezien dat de regering de domeinen heeft afgebakend waarin ze niet zou ingrijpen, de omgekeerde logica dus.

Het Parlement heeft trouwens getoond dat het zeer snel en efficiënt kan werken want ironisch genoeg is de volmachtenwet zelf immers in drie dagen door het Parlement gejaagd. Ook de heel belangrijke wet met betrekking tot de bankgarantie, de financiële bazooka van toenmalig minister van Financiën De Croo, is heel snel door het Parlement gejaagd. De Raad van State stelde nochtans dat volmachten enkel in uitzonderlijke omstandigheden kunnen worden gebruikt, op een moment waarop de normale procedure het publieke belang in het gedrang zou brengen. Wel, als we kijken hoe bepaalde wetten, waaronder de volmachtwet, tijdens de lockdown wegens de coronacrisis tot stand zijn gekomen, dan blijkt dat we die volmachten eigenlijk niet nodig hadden.

Niettegenstaande ons verzet tegen de volmachten hebben we uiteraard wel elke maatregel goed bekeken en onderzocht en hebben we uiteraard ook de koninklijke besluiten ondersteund die de gezondheid van de mensen, en meer bepaald de werkende bevolking, hebben beschermd. Toch werd het hele debat naar de achterkamers verhuisd in plaats van naar het Parlement. Die volmachten waren overbodig om deze crisis aan te pakken. Het klopt dat de regering-Wilmès op dat moment geen meerderheid had in het Parlement. Dat is net een reden te meer om het debat open te gooien. Het is geen argument om alles en petit comité te regelen.

De tweede reden waarom de PVDA-PTB de regering geen blanco cheque wil geven in al die domeinen is omdat wij vrezen dat de regering unilateraal ook een aantal asociale maatregelen zou nemen ten nadele van de werkende bevolking, zonder inspraak van of overleg met de sociale partners. Wij hebben op dat punt jammer genoeg ook gelijk gekregen. Een aantal maatregelen met betrekking tot de flexibilisering van de arbeidsmarkt die genomen is in deze crisistijd stond ook heel lang op het verlanglijstje van heel wat werkgeversorganisaties en van de rechtse partijen.

Op een bepaald moment werd in een koninklijk besluit de beslissing opgenomen om het aantal vrijwillige overuren tot 220 op te trekken. Ook werd beslist dat studentenarbeid ongelimiteerd kon worden toegepast in al die essentiële, kritieke sectoren. Voor gerichte maatregelen was misschien nog iets te zeggen geweest, maar het gold voor al die sectoren, dus voor twee derde van de werknemers. Dat heeft toch wel enorm zijn doel gemist. Dat zou in normale omstandigheden ook nooit gepasseerd zijn op het sociaal overleg. De vakbonden hebben zich daar altijd tegen verzet. Het is echter wel doorgevoerd. Niemand heeft mij tot nu toe kunnen uitleggen hoe die maatregel heeft bijgedragen aan de bestrijding van de gezondheidscrisis.

De regering kon ook niet echt ingrijpen om de werkende bevolking te beschermen. Denk maar aan de golf van gratis ontslagen omdat er een achterpoortje was gevonden in het koninklijk besluit dat de tijdelijke werkloosheid regelde. Dat achterpoortje was niet gesloten wegens de overmacht. Heel veel werkgevers hebben daar gebruik van gemaakt om mensen goedkoop te ontslaan en op werkloosheid te zetten. Toen is nagelaten om de verantwoordelijkheid te nemen om die fout bij koninklijk besluit recht te zetten. Heel veel mensen zijn op die manier gratis ontslagen.

Ondanks het krachtige instrument dat de regering in handen had, weigerde ze daadkrachtige maatregelen te treffen tegenover de bankensector. De mensen kregen immers wel uitstel van betaling, maar de uiterste betaaltermijn van de hypotheeklening bleef hetzelfde.

Bovendien kregen wij ook heel veel berichten op het terrein dat leners wel uitstel kregen, maar dat extra kosten in rekening werden gebracht om het uitstel te verlenen. Nochtans was de afspraak met de bankensector dat hij uitstel kon geven voor hypothecaire kredieten en voor ondernemingen in ruil voor een staatsgarantie voor nieuwe leningen.

Wij hebben op het terrein gezien dat een en ander voor grote ondernemingen vlot liep. Voor de kleine eigenaar van een huis of appartement verliep het veel moeilijker. Er werd dus met twee maten en twee gewichten gewerkt.

De meest bekende asociale maatregel was die voor de zorgsector; ik hoef u wellicht niet te herinneren aan de beelden van het zorgpersoneel. De regering besliste namelijk om via koninklijk besluit heel wat zorgkundigen en niet-gekwalificeerd personeel op te vorderen. Heel veel mensen, ook het personeel van de zorgsector zelf, waren daarmee niet tevreden. Had de regering op dat moment de vakbonden geraadpleegd of een minimum aan consultaties gedaan, dan had zij doorgehad dat zij het koninklijk besluit op dat moment niet meer hoefde te nemen. Gelukkig is onder druk van het zorgpersoneel het koninklijk besluit nadien ingetrokken.

Ten derde, er is bij de handhaving op democratisch vlak een aantal bedenkelijke zaken gebeurd. Er zijn vele duizenden GAS-boetes uitgeschreven voor inbreuken op de wetgeving, nog vooraleer een en ander juridisch was geregeld door de toenmalige minister van Justitie, die zelf ook toegaf dat ze op dat moment illegaal waren.

Recent toonden grondwetspecialisten zich nogmaals bezorgd over de disproportionele en ongrondwettelijke maatregelen die in de crisissfeer plots ook gangbaar zijn geworden. Denk maar aan de invoering van de avondklok door de burgemeester van Willebroek.

Niettemin hebben wij strenge coronamaatregelen altijd gesteund, zij het op voorwaarde dat zij grondwettelijk verankerd en democratisch geregeld zijn en proportioneel zijn.

Terwijl de burgers tienduizenden boetes kregen, die zij vaak direct moesten betalen, zagen wij ook dat heel wat ondernemingen die de coronarichtlijnen niet hadden gerespecteerd, ervanaf kwamen met een verwittiging en zelfs geen boete moesten betalen.

De sociale inspectie, die sowieso al onderbemand is, heeft in juli en augustus 2020 heel veel ondernemingen gecontroleerd. Het bleek dat zes op tien ondernemingen in gebreke waren. Bovendien zijn negen op tien ondernemingen die in gebreke waren, ervanaf gekomen met een schriftelijke waarschuwing.

Ook op dat vlak is er dus sprake van twee maten, twee gewichten.

PVDA heeft tegen de maatregelen gestemd, omdat ze de democratie overbodig inperken, de deur openzetten voor antisociale maatregelen en er in de handhaving van die maatregelen een hellend vlak op democratisch vlak ontstaat.

Wij willen net meer democratisch debat en betrokkenheid van de bevolking in plaats van alles in achterkamers met volmachten geregeld te zien. Laten wij vanaf nu een democratisch debat blijven voeren over de toekomstige aanpak van de crisis en over een heel belangrijke vraag die alsmaar prangender zal worden, namelijk hoe we de crisis zullen betalen. Wie zal de coronafactuur betalen? Ik kijk ernaar uit om dat debat binnenkort in het Parlement te kunnen voeren.

Madame la présidente, mon intervention sera assez brève. Prendre la parole maintenant, c'est surtout l'occasion de saluer une gestion de la crise sanitaire qui a pu rassembler, par-delà leurs divergences, les différents partis démocratiques.

Soyons clairs! Cela n'a pas toujours été facile. Je me souviens de ces réunions du kern élargi. Mais chacun a veillé à ce que les divergences ne mettent pas à mal l'essentiel, à savoir la gestion de la crise elle-même.

Sur le fond des différents arrêtés de pouvoirs spéciaux, il en est certains que nous avons, au cdH, refusé de valider, comme ceux sur le financement des hôpitaux ou sur les tests sérologiques. Mais notre opposition à ceux-ci était moins motivée par ce qu'ils contenaient que par ce qu'ils ne contenaient pas.

Il en est d'autres que nous avons validés à contrecœur, comme ceux sur la réquisition du personnel de soins ou sur la délégation de certains actes à du personnel non qualifié pour les poser. Je me suis d'ailleurs battu pour qu'ils soient retirés au plus vite. Je me réjouis que cela ait pu être le cas.

Mais vu la nature des deux projets de loi qui ne nous laissent d'autre choix que de confirmer les arrêtés ou de refuser de le faire, avec comme conséquence leur disparition rétroactive, et surtout considérant les conséquences qu'auraient un tel refus, nous voterons bien entendu, avec le sens des responsabilités collectives, en faveur de la confirmation de l'ensemble des arrêtés repris dans les deux projets de loi. Il y en a aussi beaucoup auxquels nous avons apporté notre adhésion - Maggie De Block s'en souviendra - lors des nombreux échanges que nous avons eus sur le sujet.

Ce que nous souhaitons avec ce vote favorable, c'est évidemment de ne pas ajouter, par un rejet, un chaos juridique au chaos sanitaire. Je pense que nous ne pouvons pas nous le permettre et que nous devons pouvoir, par rapport à ce qu'ont pu être nos aspirations personnelles ou nos positions partisanes sur certains dossiers, mettre l'intérêt général au-dessus de toute autre considération. Je vous remercie.

Madame la présidente, chers collègues, je serai bref et m'inspirerai de mon prédécesseur, M. Maxime Prévot.

Nécessité fait loi! La crise sanitaire et économique à laquelle nous continuons de faire face depuis le printemps nous imposait de soutenir des mesures aussi urgentes et nécessaires. Nous nous devons de souligner que ces mesures destinées à limiter l'impact sanitaire, mais aussi social et économique, étaient indispensables. Elles ont donc été prises très rapidement.

Il est vrai que les discussions dans ce fameux kern élargi n'étaient pas toujours aisées. Les dix formations qui ont participé à l'exercice ont parfois dû "mordre sur leur chique" et accepter ou négocier des arrêtés qui n'allaient peut-être pas tout à fait dans le sens de ce qu'elles auraient voulu; elles ont dû se battre pour que certains arrêtés soient retirés – je pense à celui qui portait sur la réquisition du personnel hospitalier. Il reste qu'en définitive, si les deux projets de loi confirmant les arrêtés royaux de pouvoirs spéciaux n'étaient pas adoptés par le Parlement, ce serait l'ensemble des mesures prises pendant la première phase de l'épidémie qui devraient être considérées comme n'ayant jamais existé. On comprend aisément qu'il s'agit d'une hypothèse qui ne peut être envisagée.

Par conséquent, bien que mon groupe n'ait pas été particulièrement enthousiasmé par le contenu de certains arrêtés de pouvoirs spéciaux –, notamment le texte relatif aux sanctions administratives communales (SAC) –, nous soutiendrons les deux projets de loi portant confirmation des mesures prises pendant la première vague de l'épidémie. En effet, l'intérêt général doit primer. Je vous remercie de votre attention.