Proposition 55K3392

Projet de loi portant dispositions diverses en matière d'économie.

General information ¶

Submitted by

Vivaldi

Submission date

June 6, 2023

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

banking consumer protection economic policy data protection credit credit institution insurance

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Oct. 19, 2023 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

Les rapporteurs, Mme Creemers et M. Vicaire, se réfèrent au rapport écrit.

Mevrouw de voorzitster, mijnheer de minister, collega's, onderhavig wetsontwerp diverse economische bepalingen omvat naast heel veel technische bepalingen inhoudelijke maatregelen.

Wat de gebundelde verkoop door banken van een hypothecaire lening en een nevenproduct, dus een verzekering, betreft, moeten we erover waken dat onze maatregelen niet resulteren in de reductie van de bij gebundelde verkoop aangeboden kortingen op de rentevoet. Indien de banken beslissen om geen of minder kortingen op de rentevoet aan te bieden in ruil voor de verwerving van bepaalde nevendiensten, omdat zij vrezen dat de consument te snel de overeenkomst zou opzeggen, zou dat nadelig kunnen zijn voor de consumenten. Voor ons is het dan ook cruciaal dat het Prijzenobservatorium tijdig het effect van de regelgeving evalueert en erover waakt dat ze niet leidt tot hogere standaardrentevoeten.

Ten tweede, ook al is het toe te juichen dat wanpraktijken rond de deur-aan-deurverkoop van energiecontracten worden aangepakt, juridisch is het wel onoverzichtelijk dat ook nog in de gas- en elektriciteitswetgeving een herroepingsrecht, ook voor precontractuele verplichtingen, ingevoegd dient te worden.

Ten derde, er worden extra maatregelen in het kader van de mysteryshopping mogelijk. Maar voor ons is het vermoeden van onschuld een basisprincipe in ons rechtssysteem.

Ten vierde, voortaan zullen de identificatie­gegevens van ondernemingen die inbreuken plegen tegen het wetboek, kunnen worden gepubliceerd. Dat gaat voor ons te ver, want afhankelijk van de inbreuk kunnen de gevolgen voor de betrokken onderneming heel erg zwaar doorwegen en soms ook wel echt onredelijk zijn. Wij zijn geen voorstander van naming-and-shaming, te meer omdat daartoe wordt beslist door ambtenaren zonder enige rechterlijke uitspraak. Ondernemingen krijgen vandaag al heel vaak te kampen met verregaande gevolgen van bijvoorbeeld slechte reviews op het internet. Evenredigheid is hiervoor absoluut van belang.

Ik concludeer. Wij steunen zeker en vast sommige bepalingen uit onderhavig ontwerp, maar bij andere hebben wij ernstige bedenkingen.

Om die reden zullen wij ons ook onthouden bij de stemming over het geheel.

Monsieur le ministre, chers collègues, il y a dans ce projet de loi plus de 120 articles, des améliorations, assurément, des renforcements de notre droit économique et je voudrais, dans le cadre de mon intervention, épingler quelques mesure significatives et importantes pour mon groupe.

Je pense en premier lieu – car il s'agit d'une demande du parti socialiste, c'est pourquoi nous avions joint notre proposition de loi au débat –, à la mesure qui vise à mieux réglementer les offres groupées en matière de crédit immobilier. C'est une vraie mesure de protection du consommateur puisqu'aujourd'hui, lorsqu'un consommateur se rend dans son organisme bancaire pour souscrire un emprunt afin d'acheter une maison ou un appartement, il est courant que le banquier lui propose un deal commercial.

Concrètement, le banquier propose de diminuer très légèrement le taux du crédit hypothécaire à condition que le consommateur s'engage à prendre une assurance incendie et/ou une assurance solde restant dû ou d'ailleurs un compte de paiement auprès du banquier ou son partenaire commercial et à conserver ce produit financier pendant toute la durée du crédit. De prime abord, pour les consommateurs, la ristourne peut paraître intéressante mais il y a une contrepartie négative: si le consommateur veut par la suite changer d'assurance ou de compte de paiement – notamment parce qu'il trouve moins cher ailleurs ou qu'il n'est pas content du service rendu –, il peut le faire mais les mensualités de son crédit seront augmentées et le montant cumulé sur l'ensemble des annuités peut atteindre plusieurs milliers d'euros.

Avec ce système des offres groupées, changer d'assurance ou de compte de paiement coûte extrêmement cher et cela n'incite pas les consommateurs à faire jouer la concurrence et n'incite pas non plus les assureurs et les banquiers à améliorer le rapport qualité/prix de leurs services. On se retrouve avec des consommateurs captifs durant 10, 15 ou 20 ans, soit toute la durée d'un crédit, et les courtiers pâtissent d'un avantage concurrentiel indu au profit des grands bancassureurs.

Voici deux semaines, dans ce même hémicycle, nous avons voté la possibilité pour le consommateur de résilier à tout moment et gratuitement après la première année, ce également par voie électronique, les contrats d'assurance. Aujourd'hui, avec ce projet, nous faisons un pas de plus en réformant le système des offres groupées.

Ces deux mesures combinées contribueront à mettre davantage la pression sur les compagnies d'assurance et sur les banques pour qu'elles augmentent la qualité des offres et qu'elles diminuent les coûts. On ne peut que s'en réjouir.

Chers collègues, parler d'une loi de dispositions diverses n'est pas chose aisée puisqu'on trouve dans ce projet des mesures pour renforcer le droit de la concurrence, des mesures pour augmenter la protection du consommateur et l'information précontractuelle en matière d'énergie, une mesure concernant le délai de zérotage pour la prévention du surendettement – demandée depuis longtemps par les services de médiation de dettes –, une modification de la loi de 2014 sur les assurances qui fait suite aux inondations de juillet 2021.

L'objectif de cette dernière est d'allonger la durée de prise en charge des frais de relogement. On a vu que les inondations de 2021 ont occasionné d'importants frais et dommages matériels. La loi actuelle prévoit la prise en charge des frais de relogement pendant une durée de trois mois. Ce délai est apparu beaucoup trop court au vu de l'ampleur des dégâts. Avec ce projet de loi, ce délai est allongé et passe de trois mois à un an.

Enfin, je soulignerai la mesure pour faciliter l'accès au service bancaire de base pour les entreprises. Mon groupe est préoccupé par la problématique de l'exclusion bancaire. Cela fait des mois que certains acteurs de la société – ASBL, commerçants, artisans, indépendants – se voient adresser des lettres leur annonçant qu'ils n'auront désormais plus de compte bancaire. Depuis cette législature, il existe le service bancaire de base pour les entreprises et les arrêtés d'exécution ont été pris par ce gouvernement. Mais l'accès à ce service de base pour les entreprises est encore trop compliqué, notamment parce que les banques ne délivrent pas assez vite ni facilement les preuves qui attestent qu'elles refusent l'ouverture d'un compte en banque classique. Or, aujourd'hui, une entreprise doit pouvoir prouver trois refus pour faire une demande ce service bancaire de base.

Avec le projet qui nous est présenté aujourd'hui, on considérera désormais qu'une banque qui ne répond pas endéans les quinze jours refuse l'ouverture d'un compte en banque, ce qui permettra aux entreprises de ne plus être entravées dans leurs demandes d'accéder au service bancaire de base.

Il s'agit donc de plusieurs améliorations et renforcements de notre droit économique qui vont dans le sens d'une meilleure protection des indépendants et des consommateurs. Nous soutiendrons ce projet de loi.

Mevrouw de voorzitster, collega’s, het is geenszins de bedoeling het debat dat wij gevoerd hebben tijdens verschillende commissievergaderingen hier over te doen. Ik meen dat dit wetsontwerp zeker een aantal goede elementen bevat om de consument beter te beschermen. Daarom hebben wij het dan ook gesteund.

Sta mij toe te zeggen dat middels een aantal belangrijke amendementen verbeteringen zijn aangebracht in de tekst, waardoor enkele bezorgdheden die wij eerder geuit hebben uit de tekst verdwenen zijn.

Eén van de zaken die worden aangepakt door dit wetsontwerp, is de koppelverkoop die aan banden wordt gelegd. Heel vaak geven banken of financiële instellingen bepaalde kortingen als de consument er bijvoorbeeld een schuldsaldo­verzekering bijneemt, of een woonverzekering, een zichtrekening, en dergelijke. Alleen gebeurt dit niet altijd echt vrijblijvend en moet het gelden voor de gehele looptijd van het krediet an sich.

Op zich zorgt deze verplichting er dan soms voor dat de consument voor veel duurdere diensten moet betalen, bijvoorbeeld verzekeringspolissen die relatief duur zijn in verhouding tot wat zij zouden kosten bij een onafhankelijke makelaar. Het is dus een goede zaak dat dit wetsontwerp daar een oplossing voor wil bieden.

Mijnheer de minister, vorige week vrijdag is er een interessant debat gehouden op de Dag van de Makelaar. Alle Vlaamse partijen waren daar vertegenwoordigd. Daar is toen gesproken over de koppelverkoop, onder meer over de koppeling met verplichte verzekeringen die van toepassing blijven tot het einde van de looptijd. Met dit wetsontwerp trachten wij die termijn terug te brengen tot één derde van de looptijd.

Verschillende partijen waren van mening dat dit één derde van de looptijd nog altijd veel te lang was. Alle partijen, zowel die van de meerderheid als die van de oppositie, hebben er tijdens dat debat, waar toch een duizendtal mensen aanwezig waren, voor gepleit dat die looptijd zou worden ingeperkt tot twee jaar, zodat de consument na twee jaar de vrije keuze krijgt naar de verzekeringsmakelaar te gaan in wie hij of zij vertrouwen heeft om daar over een betere polis te onderhandelen.

Ik zeg heel vaak dat politici te weinig doen wat ze beloven. Vorige week in het debat was het heel duidelijk dat werkelijk iedereen het erover eens is dat die mogelijkheid moet bestaan na twee jaar. Daarom hebben wij een amendement ingediend om dat mogelijk te maken, zodat iedereen zijn woord kan nakomen en de belofte die vorige week werd gemaakt kan worden gehonoreerd.

Collega's, ik hoop dat u straks massaal voor ons amendement zal stemmen. Ik mag er bijna van uitgaan dat u dat zal doen, als ik uw enthousiasme van vorige week heb aanschouwd.

Wij zullen dit wetsontwerp zeker steunen, zeker omdat een aantal bezorgdheden in de tekst zijn weggewerkt met een aantal amendementen. Als mijn amendement vandaag ook nog zou worden gesteund, dan zou de tekst nog zo veel beter worden.

Mevrouw de voorzitster, mijnheer de minister, ik dank u voor uw initiatief. Samen met de PS-fractie had onze Vooruitfractie zelf al eerder een voorstel ingediend. Het is immers belangrijk dat er een stap vooruit wordt gezet. De termijn mocht voor ons nog korter zijn, zoals u wel weet, daarom denk ik dat die discussie nog zal terugkeren bij een volgende mogelijkheid in het Parlement.

We moeten echter niet ontkennen dat het nu voorliggend wetsontwerp echt wel een stap vooruit betekent die ervoor zorgt dat er opnieuw wat meer concurrentie zal zijn op de markt. Studies hebben immers aangewezen dat grootbanken en banken in het algemeen daar echt wel profijt uit halen. Dat was een van de argumenten tegen onze voorstellen. Er werd beweerd dat de consument slechter af zal zijn, met de argumentatie dat als de consument zijn korting verliest, hij verliest in het totaalplaatje. U hebt dat onderzocht en dat blijkt absoluut niet te kloppen. De conclusie is dus dat consumenten er duidelijk beter van zullen worden als zij sneller en gemakkelijker kunnen veranderen van verzekeraar. Dat versterkt ook de concurrentie.

In elk dossier hebben wij geprobeerd om de concurrentie op de verzekeringsmarkt te versterken en ervoor te zorgen dat mensen niet voor twintig jaar of nog langer gebonden zijn aan één contract. Daarom is dit wetsontwerp een grote stap vooruit. Het mag meer zijn en ik denk dat we in de toekomst nog stappen moeten zetten, maar nu moeten we rekening houden met enkele moeilijkere tegenargumenten. Zo gaat het nu eenmaal, de wereld is niet perfect. Het is in elk geval een grote stap vooruit en ik vind dat uw werk daarin gewaardeerd mag worden.

Mevrouw Depraetere, zonet hoorde ik u uw steun uitspreken om de termijn zeker in te perken. U spreekt daarbij over een volgende mogelijkheid, terwijl we vandaag reeds de kans krijgen en hebben om de tekst aan te passen en te verbeteren. Wanneer dient zich namelijk een volgende mogelijkheid aan? Als we de tekst effectief kunnen verbeteren, dan moeten we dat net vandaag doen, aangezien die vandaag ter stemming voorligt. Het gaat om maar één amendement dat slechts enkele woorden in de tekst aanpast, en we zijn vertrokken. Als dat amendement wordt goedgekeurd, is de tekst aangepast.

Volgens mij bestaat er een zeer brede consensus, zeker gelet op de belofte die ik van iedereen mocht horen vorige week. Ik vraag mij dus echt af waarom we moeten wachten op een volgende mogelijkheid om dat te doen? Het amendement ligt vandaag voor en ik ga ervan uit dat iedereen het steunt.

Mijnheer de minister, misschien kunt u in een reactie ook meedelen of u alle collega-parlementsleden steunt die vorige week hun steun hebben uitgesproken voor dit amendement.

Mevrouw de voorzitster, collega, ons standpunt is bijzonder duidelijk. Wij hebben een wetsvoorstel ingediend dat pleit voor twee jaar. Hier gaat het om een wetsontwerp, een akkoord binnen de regering, dat rekening houdt met een reeks adviezen die hier en daar zeggen dat er risico's zijn als dat heel snel wordt afgebouwd. Ik ben het daar persoonlijk niet mee eens, maar ik ben ook geen expert. Er wordt gezegd dat het een aantal risico's inhoudt.

Ik ben wel absoluut voorstander om een stap voorwaarts te zetten en niet, omdat er tegenkanting is en er adviezen zijn, niets te doen. Het is echt belangrijk dat wij een stap vooruit zetten.

U vraagt wanneer dat terugkomt. Dat zal in ons partijprogramma staan. Wij willen daarover gerust de volgende maanden verder spreken.

Madame la présidente, je remercie mesdames et messieurs les députés pour leur participation aux débats en commission de l’Économie qui ont permis de faire évoluer le texte, comme toujours dans cette commission, même quand il s’agit de textes de la majorité et du gouvernement. Je tiens à saluer les différents parlementaires pour leurs contributions positives et constructives au travail de la commission et donc de l’ensemble de ce Parlement.

Effectivement, nous sommes parvenus à trouver un équilibre par rapport à une mesure attendue notamment par tous les intermédiaires d’assurance, les courtiers, qui demandaient ce découplage depuis des années. J’ai reçu pas mal de témoignages de la part du secteur qui nous félicite pour cette avancée dans la bonne direction. J'entends la préoccupation relayée par Mme Houtmeyers, il y a quelques instants, et j'entends la suggestion de faire en sorte que l’Observatoire des prix puisse suivre et évaluer la mesure, en vérifier l’impact concret sur les contrats d’assurance et sur les taux d’intérêt qui sont octroyés aux ménages qui empruntent dans le cadre d’un crédit hypothécaire.

Je pense qu’il est important de pouvoir évaluer l’impact de la mesure, de ce pas en avant positif, dans les prochains mois et peut-être les prochaines années. Sur cette base-là, je suis bien entendu ouvert à ce que l’on puisse encore raccourcir davantage ce délai. Je ne m’y suis pas engagé personnellement, monsieur Van Lommel, donc je suis assez à l’aise par rapport à cela, mais je trouve à titre personnel qu’on peut encore aller plus loin. On le fera, je n’en doute pas, après l’évaluation qui interviendra à la suite de la mise en œuvre et de l’entrée en vigueur de ce premier pas en avant positif pour les consommateurs.