Proposition 55K2473

Projet de loi modifiant les livres Ier, VI et XV du Code de droit économique.

General information ¶

Submitted by

Vivaldi

Submission date

Feb. 15, 2022

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

EC Directive consumer protection trade information commercial law information offence right to information penalty

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld MR PVDA | PTB VB

Abstained from voting

N-VA LDD

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

May 5, 2022 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

De rapporteurs, de heer Van Lommel en mevrouw Van Bossuyt, verwijzen naar het schriftelijk verslag.

Mijnheer de minister, wat nu voorligt, namelijk de omnibusrichtlijn, voorziet er onder meer in dat er meer transparantie moet zijn over de prijsverminderingen. Wij zien immers maar al te vaak dat er in een soldenperiode valse kortingen worden toegekend. Er geldt dan een korting van 30 % op een prijs… (Geluidsprobleem)

Ik vertelde net dat één van de elementen in de omnibusrichtlijn is dat prijsverminderingen echte prijsverminderingen moeten zijn. Er moet dus meer transparantie over bestaan. Met andere woorden, wanneer een handelaar of winkelier een prijsvermindering van bijvoorbeeld 30 % op de basisprijs aankondigt, dan moet die basisprijs ook de prijs van het product zijn die dertig dagen voordien gold. Soms merken wij immers dat er valse prijsverminderingen zijn. In de soldenperiode wordt de prijs waarop wordt geafficheerd dat er 30 % korting geldt, zijnde de basisprijs, dan bijvoorbeeld 30 % hoger gelegd. Daardoor betaalt de klant dus eigenlijk hetzelfde als voorheen.

Het is dus zeker een goed element dat het ontwerp bepaalt dat de basisprijs effectief als referentieprijs moet worden gebruikt. Alleen is er een ander element dat daardoor in het gedrang komt. Het gaat om iets wat wij in heel veel steden kennen, namelijk de traditionele braderijen. Dat zijn evenementen waarnaar vaak door heel veel mensen wordt uitgekeken. Ze vormen een gelegenheid voor een familie-uitstap en bieden steden ook de mogelijkheid om toeristen en anderen te lokken. Een braderij is een evenement waarbij winkels bepaalde producten voor heel lage prijzen verkopen, bijvoorbeeld overtollige stock of een heel oude collectie. Vaak vinden die braderijen plaats in juni.

Door het voorliggende voorstel dreigen deze braderijen echter te verdwijnen, omdat tijdens de soldenperiode de prijs van dertig dagen voordien als referentie voor de basisprijs moet worden genomen. Laat dat nu echter net de braderijprijs zijn. Daardoor zouden de solden bij wijze van spreken valse solden zijn, als wat hier voorligt strikt wordt toegepast.

Het probleem is dat de richtlijn die in het wetsontwerp wordt omgezet maximale harmonisatie beoogt. Met andere woorden, de lidstaten kunnen dus niet in uitzonderingen voorzien. Niet elke lidstaat heeft bijvoorbeeld zulke braderijen. Op dat vlak zitten we dus vast, tenzij we een andere interpretatie hanteren, want het doel van de richtlijn is consumentenbedrog vermijden. Consumenten zijn zich er natuurlijk voldoende van bewust dat braderijprijzen geen normale maar reeds verlaagde prijzen zijn. Als men tijdens de solden niet zou verwijzen naar de braderijprijzen maar naar de andere basisprijzen, dan is dit geen misleiding. Aan de hand van deze lezing zouden de braderijen buiten schot kunnen blijven.

Ik heb u hier al eerder vragen over gesteld, niet alleen tijdens de bespreking maar ook voordien. U heeft toen verwezen naar de maximale harmonisatie waardoor een uitzondering niet mogelijk zou zijn. U heeft echter ook beloofd – tussen aanhalingstekens, voor zover men politici kan vragen om beloftes te doen – om de Economische Inspectie een oogje dicht te laten knijpen, zodat de braderijprijzen niet als basisprijzen worden aangemerkt en de braderijen toch kunnen doorgaan. Wij hopen dat het in de praktijk effectief zo zal gebeuren.

Daarom zal mijn fractie zich onthouden bij de stemming over het wetsontwerp, net zoals we dat in de commissie hebben gedaan. We willen namelijk een zekere voorzichtigheid inbouwen, omdat we hopen dat er voor de braderijen een oogje wordt dichtgeknepen zodat deze niet in het gedrang komen. De algemene doelstelling van het wetsontwerp kunnen we zeker steunen.

Madame la présidente, monsieur le ministre, chers collègues, au nom de mon groupe, je me réjouis de ce projet de loi qui contient des dispositions importantes en vue d'augmenter la protection des consommateurs. Je pense en particulier au volet qui a trait à la réglementation des réductions de prix et à l'indication du prix de référence. Cette problématique est régulièrement mise en évidence, notamment à l'occasion du Black Friday. Nous voyons trop souvent des professionnels peu scrupuleux tromper le consommateur sur le montant des réductions. Cette mesure vise donc à mieux combattre ces pratiques.

Ce projet de loi vise également à étendre le champ d'application de la protection du consommateur aux services numériques qui s'échangent non pas contre de l'argent, mais contre la mise à disposition de données personnelles. Cette évolution va donc dans le bon sens.

En outre, je voudrais mentionner les mesures visant à mieux contrôler les sites d'avis sur internet, lutter contre les faux avis, interdire aux entreprises de manipuler les consommateurs en supprimant les avis négatifs. En effet, les consommateurs ont droit à une information correcte et non biaisée.

Chers collègues, ce projet de loi permettra de mieux protéger les consommateurs, ce qui est, pour nous, essentiel. Mais je voudrais encore souligner une mesure très importante pour mon groupe, à savoir la mesure qui a trait à l'habilitation pour mieux réglementer la vente de porte-à-porte dans les secteurs où des abus sont constatés. Ce point est, comme je le disais, très important. Nous avions d'ailleurs déposé une proposition de loi portant sur cet aspect précis. Nous visions, en particulier, la vente de porte-à-porte de contrats de gaz et d'électricité pour lesquels des abus sont dénoncés, depuis des années, par le médiateur de l'énergie.

Chers collègues, le PS veut que des mesures soient prises pour éviter que des démarcheurs sans scrupule profitent de l'augmentation du prix de l'énergie et de la peur qu'elle suscite pour arnaquer les gens. Nous savons que la vente de porte-à-porte de l'énergie est un secteur critique. Des rapports du médiateur de l'énergie décrivent les techniques bien rodées des démarcheurs et qui établissent le profil du public ciblé, à savoir les personnes âgées ou fragilisées. Il faut donc agir.

La directive Omnibus que nous transposons aujourd'hui nous donne une large gamme d'actions possibles pour réglementer strictement ce secteur où trop d'abus sont répertoriés.

Je sais, monsieur le ministre, que vous y veillez et que c'est un dossier sur lequel vous travaillez. J'espère que vous pourrez très prochainement annoncer des mesures très concrètes à ce sujet.

Chers collègues, je ne serai pas plus longue dans mon intervention. Comme vous l'aurez compris, c'est un projet qui va dans le bon sens pour le consommateur et nous le soutiendrons avec beaucoup d'enthousiasme.

Dank u wel, mevrouw de voorzitster.

Collega's, mijnheer de minister, dit wetsontwerp zorgt natuurlijk voor de handhaving en modernisering van de regels rond consumenten­bescherming.

Consumentenbescherming is een heel belangrijk iets. We merken vaak aan de vragen die gesteld worden aan u als minister en aan uw collega De Bleeker als het gaat om consumenten­bescherming, dat er nog te veel wanpraktijken bestaan.

Het is een tweeledig wetsontwerp. Eerst en vooral gaat het niet alleen over een informatieverplichting, maar ook over overeenkomsten die worden afgesloten buiten verkoopsruimten en het feit dat wanneer er prijsverlagingen zijn er ook een referentieprijs moet worden vermeld. Er is daarjuist ook al naar verwezen dat men vaak het 'erbij en eraf'-principe hanteert, waarbij de mensen het gevoel hebben dat ze een korting krijgen maar in de praktijk gewoon evenveel betalen als anders. Het tweede luik is dat dit wetsontwerp er ook in voorziet dat er een stok is om te slaan op het moment dat er een inbreuk of inbreuken worden vastgesteld. Ik denk dat dat zeker een goede zaak is.

Mijnheer de minister, wij hebben tijdens de commissie ook een aantal bedenkingen geuit. Eerst en vooral is het goed dat dit wetsontwerp een grensoverschrijdend karakter heeft. Dat is positief als we spreken over inbreuken die uiteindelijk plaatsvinden buiten België of schade die zich zou voordoen buiten België, of als de onderneming die de inbreuk pleegt ook gevestigd is buiten België enzovoort. Wij stellen ons echter vragen bij de controleerbaarheid van een en ander. We hebben dat ook aangehaald in de commissie en u hebt ons wat dat betreft niet echt gerust kunnen stellen.

Wat wij daarnaast hebben aangehaald en nog steeds overeind blijft, zijn een aantal acties die worden uitgesloten van het toepassingsgebied. Er werd daarnet al naar verwezen: de in vele steden en gemeenten jaarlijks terugkerende braderijen, waar met dit wetsontwerp toch wel een aantal problemen opduiken. Die braderijen zijn een Vlaams of Belgisch fenomeen dat niet zomaar voorkomt in andere Europese lidstaten, het is iets dat echt ingeburgerd is bij ons en vaak plaatsvindt voorafgaand aan de solden.

Ik ben ervan overtuigd dat die braderijen niet alleen positief zijn voor de handelaren, maar ook voor de consument, die op dat ogenblik een aantal koopjes kan doen. Die Europese richtlijn geeft ons nu eenmaal zeer beperkte bewegingsruimte om daarvan af te wijken en dat vinden we bijzonder spijtig.

U hebt in de commissie wel gezegd dat, als de referentieprijs uiteindelijk wordt vermeld, u dat oogluikend door de Economische Inspectie zou laten toestaan. Ik begrijp dat, maar dat is geen wettelijke basis. Dat zorgt niet voor de nodige rechtzekerheid. Ik denk dat die rechtszekerheid van belang is voor onze handelaren.

We hebben het nu gehad over de braderijen, maar er zijn nog andere categorieën die vroeger bestonden in de oude wet op de marktpraktijken en die hierdoor worden getroffen. Ik denk bijvoorbeeld aan de prijsverminderingen die afhankelijk zijn van de wijze waarop een transactie tot stand komt, bijvoorbeeld een afhaling tegenover een thuisbezorging of prijsverminderingen bij een wijziging van de samenstelling, de staat of de inhoud van het product. Ik denk dan onder meer aan licht beschadigde producten.

Er is al heel veel gezegd over de marktpraktijken inzake energiecontracten. Mijn collega verwees ook al naar de huis-aan-huisverkopen. Het is de bedoeling om misbruiken zo goed mogelijk aan te pakken. Ik denk dat er op dat vlak veel werk is. We zullen dat met dit wetsontwerp alleen niet kunnen oplossen. Ik denk dat er nog heel wat andere maatregelen nodig zijn om dit een halt toe te roepen, want de huis-aan-huisverkopen vormen toch wel een belangrijk probleem. Er worden zelfs bedrijfjes opgericht die in opdracht van energiemerken van deur tot deur gaan en daarbij zelfs mensen inzetten die een schijnzelfstandigheid hebben. Zij gaan met een team van vier of vijf mensen de baan op om te gaan aanbellen. Ik denk dat dit geen goede praktijk is omdat mensen zich daardoor laten verrassen. De mensen die er weinig van kennen laten zich dan rollen.

In de commissie heb ik echter ook gewezen op energiecontracten die niet alleen van deur tot deur worden verkocht, want de wetgeving gaat specifiek over overeenkomsten op afstand buiten verkoopsruimten. Hoe vaak gebeurt het echter niet dat, wanneer men een supermarkt of een elektrowinkel binnenkomt, ook daar mensen staan om een energiecontract te verkopen? Dat vind ik zelfs nog veel erger dan een energiecontract van deur tot deur verkopen, want mensen die gaan winkelen, hebben totaal geen informatie bij, hebben geen referentiefactuur van hun contract en dergelijke bij en hebben niet eens de mogelijkheid om die documenten erbij te nemen. Wanneer men zo wordt aangeklampt, zet men makkelijk zijn handtekening, maar voor men thuiskomt, heeft men al spijt dat men zijn handtekening heeft gezet of merkt men dat men gerold is.

Dit soort praktijken moet zeker een halt worden toegeroepen. Dat kan niet met het voorliggend wetsontwerp, maar u moet dat zeker in de komende periode, wanneer u de problematiek verder bekijkt, mee opnemen, desnoods in de gedragscode die bestaat tussen de overheid en de energieaanbieders.

Wij hebben alle pro's en contra's van het wetsontwerp naast elkaar gelegd. Ik heb daarnet al gezegd dat wij vraagtekens plaatsen bij een en ander, bijvoorbeeld bij het feit dat u zegt dat de Economische Inspectie een oogje zal dichtknijpen in het geval van de braderijen. Ik vind dat altijd gevaarlijk. Er is natuurlijk de ratio legis en de manier waarop wetten worden toegepast, maar het mag nooit naar rechtsonzekerheid gaan. Er zitten echter ook heel veel nuttige elementen in het ontwerp en daarom zullen wij het straks steunen.

Mevrouw de voorzitster, het is een heel omvangrijk wetsontwerp, ik wil er graag één puntje uitlichten. Dit wetsontwerp geeft de opportuniteit om eindelijk iets te gaan doen aan de deur-aan-deurverkoop of huis-aan-huisverkoop van energiecontracten. Zeker met de energiecrisis waarin wij ons bevinden, zien wij dat heel veel consumenten daarmee opnieuw geconfronteerd worden. Dat blijkt ook uit het aantal klachten bij de Ombudsdienst voor Energie. Als de prijzen onzeker zijn, zijn er steeds mensen die daarvan profiteren en daarvan gebruikmaken om mensen die niet goed meer weten waar ze het beste contract kunnen krijgen, sneller te overhalen met een deur-aan-deurpraatje. Het is een wezenlijk probleem. Het is ook een probleem waarvan lang werd gezegd dat wij vanwege Europese wetgeving weinig of eigenlijk niets konden doen. Met dit wetsontwerp krijgen wij alsnog de mogelijkheid om daarop toch in te grijpen en om daarvoor toch in een strengere regulering te voorzien.

Mijnheer de minister, ik verwacht dan ook dat u het wetsontwerp zult aangrijpen om via koninklijk besluit een aantal zaken te reguleren en daarop strikter toe te zien. Het is meer dan noodzakelijk.

Madame la présidente, je remercie les députés pour le soutien global qui est apporté à ce projet de loi et à sa philosophie. Je crois que c'est un élément important. C'est la transposition d'une directive européenne, comme cela a été dit, avec pour certains aspects, très peu, voire pas de marge de manœuvre.

Mevrouw Van Bossuyt heeft een goede samenvatting van de wettelijke context gegeven en van wat mogelijk is met de richtlijn inzake braderijen. Ik pleit inderdaad voor een pragmatische aanpak vanuit de Economische Inspectie qua braderijen. Dat is inderdaad een deel van onze handelscultuur. Het is belangrijk om dat te promoten.

Nous aurons des réunions avec l'Inspection économique concernant la manière d'aborder cet élément de notre patrimoine commercial qui fait la joie de nos villes et de nos villages.

S'agissant de la question des contrats d'énergie en porte à porte et leur interdiction, une réflexion a été lancée suite au nombre important de plaintes déposées auprès du médiateur Énergie. Nous travaillons, sur la base de plusieurs avis consultatifs, à la régulation de ce phénomène.

De heer Van Lommel heeft ook andere omstandigheden en voorbeelden aangehaald. We moeten voor deze problematiek een duidelijke aanpak ontwikkelen. Dat zal in de komende weken gebeuren.