Proposition 55K1287

Révision de la Constitution - Proposition de révision de l'article 150 de la Constitution en vue de supprimer le jury pour les crimes de terrorisme.

General information ¶

Authors

N-VA Sophie De Wit, Koen Metsu, Kristien Van Vaerenbergh

Submission date

May 27, 2020

Official page

Visit

Status

Rejected

Requirement

Simple

Subjects

constitutional revision crime against individuals lay magistrate criminal procedure criminal court terrorism

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld MR PVDA | PTB

Voted to reject

N-VA LDD VB

Party dissidents ¶

• Wouter Raskin (N-VA) voted to adopt.
• Hervé Rigot (PS | SP) voted to reject.

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Dec. 15, 2020 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

Mevrouw de voorzitster, ik zal mijn best doen om een zeer uitvoerig verslag bondig genoeg te brengen.

Er vonden vier vergaderingen plaats en nog een bijkomende gedachtewisseling met de minister van Justitie. De commissie heeft het voorstel besproken op 1 en 14 juli, op 18 november, op 2 en op 8 december 2020.

Eerst kregen wij, zoals dat gaat, de inleidende uiteenzetting van mevrouw Van Vaerenbergh, de hoofdindienster van het voorstel dat artikel 150 van de Grondwet wijzigt. Zij legt uit dat onder meer wegens de complexiteit van de betreffende rechtszaken en de impact voor de juryleden het raadzaam is om een terroristische misdaad niet langer door een jury, maar wel door professionele beroepsrechters te laten berechten.

Alle fracties zetten reeds in de eerste vergadering hun standpunten uiteen. Daar ga ik dus iets dieper op in, aangezien de standpunten doorheen de tijd nagenoeg ongewijzigd zijn gebleven.

Namens Ecolo-Groen onderstreept mevrouw Khattabi dat Ecolo-Groen artikel 150 van de Grondwet wel wil wijzigen voor feiten in het thema haatdragende uitlatingen, maar dat zij het voorliggend voorstel niet steunt. Zij merkt ook op dat er geen tweederdemeerderheid lijkt te zijn en noemt het een slecht signaal ten aanzien van de actoren die in het gerecht het proces moeten voorbereiden, als blijkt dat het Parlement het daar niet mee eens is.

Collega Dewael pleit voor een spoedige herziening van artikel 150 van de Grondwet in de lijn van het voorliggend voorstel.

Collega Briers van CD&V sluit zich daarbij aan. Hij is ervan overtuigd dat een volksjury minder geschikt is om dergelijke complexe processen te behandelen dan een college van rechters. Hij dringt ook aan op een bijzondere regeling voor de behandeling van terroristische misdrijven.

De PS, bij monde van Khalil Aouasti, is het niet eens met het voorstel, maar pleit wel voor een hervorming van assisen. De partij wil de werking van het hof van assisen verbeteren, zodat het mogelijk blijft dat dergelijke misdaden door het hof van assisen behandeld worden. Voorts wil zij de tijd nemen om over de evolutie van de instelling na te denken. Haar vertegenwoordiger, de heer Aouasti, betreurt dat de termijn die men wil opdringen, te kort is.

Namens mijn partij heb ik ook een lans gebroken voor een spoedige behandeling van het voorstel, dat voorligt. Wij steunen het voorstel, te meer daar wij het aan de slachtoffers en hun nabestaanden verplicht zijn het proces ordentelijk te doen verlopen. Ik zal de argumenten die collega Van Vaerenbergh al aanhaalde, niet herhalen.

De PTB is, bij monde van Nabil Boukili, het voorstel niet genegen. Weliswaar bevestigt de heer Boukili dat het proces inzake de terroristische aanslagen zeer complex is, maar dat dat geen argument mag zijn om het hof van assisen voor terrorismeprocessen af te schaffen. Het moet mogelijk zijn een dergelijk proces te organiseren. Hij verwijst daarbij naar het voorbeeld van Frankrijk.

De sp.a, bij monde van Ben Segers, sluit zich wel aan bij het voorstel tot een spoedige herziening van artikel 150. De heer Segers stelt dat men alles in het werk moet stellen voor een vlotte en doeltreffende gerechtelijke afhandeling van de terroristische aanslagen van 22 maart 2016.

Collega Bihet van de MR kant zich tegen het voorstel. Hij zegt dat het argument dat een assisenhof een grote werklast en aanzienlijke personeelsbehoeften met zich brengt, ook geldt voor een correctionele rechtbank, waar er in tegenstelling tot het hof van assisen wel een mogelijkheid tot beroep bestaat. Hij heeft ook vragen bij de status van de assisenjuryleden en hij pleit voor een denkoefening over dat statuut.

Mevrouw Rohonyi van DéFI is evenmin voorstander van het voorstel. Zij vindt dat de aangehaalde redenen niet specifiek voor terrorismeprocessen gelden, maar ook van toepassing zijn op andere processen. Ook zij wil wel een denkoefening over de herziening van artikel 150 van de Grondwet om de werking van het assisenhof te verbeteren.

Mevrouw Soors vraagt de nodige aandacht voor en de koppeling aan de behandeling van misdrijven inzake haatspraak. Zij wil die kwestie koppelen aan de bespreking van de correctionalisering van het terrorismeproces. De N-VA en het Vlaams Belang vinden dat koehandel en wensen voorstellen ter zake apart te behandelen. Het Vlaams Belang dringt aan op een onmiddellijke behandeling daarvan. De heer Verherstraeten van CD&V houdt wel een pleidooi om daarover afspraken te maken. Zijn fractie dient een amendement in om tegemoet te komen aan de koppeling met onder andere de drukpersmisdrijven.

Nadat op de vergadering van 1 juli de standpunten van de verschillende fracties werden uiteengezet, is er op de vergadering van 14 juli discussie over de regeling van de werkzaamheden. De leden van MR wijzen erop dat er nog hoorzittingen moeten worden gehouden en dat er minder haastig te werk moet worden gegaan. Ook de leden van de PS wijzen erop dat het debat over het voorstel niet op een drafje moet worden afgehandeld, maar de indienster herinnert aan de vele voorbereidende werkzaamheden en de hoorzittingen deze en vorige legislatuur.

Mevrouw Soors herhaalt dat het niet wenselijk is om de Grondwet te wijzigen wegens één proces. De Open Vld-, CD&V-, sp.a-, Vlaams Belang- en N-VA-fracties steunen dat wel, omdat de tekst uiteraard niet over dat ene terrorismeproces gaat. Het Vlaams Belang beklemtoont daarbij nogmaals het dringende karakter van het voorliggende voorstel. Inzake de spoedeisendheid worden wij bijgetreden door collega Dewael.

Collega Verherstraeten heeft er geen bezwaar tegen, als het dossier voorlopig wordt uitgesteld, opdat er een akkoord kan worden gevonden over het decriminaliseren van terroristische misdrijven met behoud van de strafmaat. Er moet evenwel tijdig een eenduidig en duidelijk signaal worden gegeven aan Justitie. Dat signaal moet er volgens collega Verherstraeten uiterlijk in september komen.

De volgende vergadering komt er echter niet in september, maar pas op 18 november. De bekende standpunten van de fracties worden herhaald. Er ontstaat wel een discussie, wanneer de hoofdindienster de stemming over het voorstel vraagt, zoals op de agenda van de commissie is ingeschreven. Zij krijgt daarvoor de steun van haar fractie en die van het Vlaams Belang. De andere partijen steunen het voorstel van collega Dewael om eerst de minister van Justitie te horen. Daar wordt vervolgens over gestemd. Het Vlaams Belang en de N-VA stemmen tegen, alle andere partijen steunen het voorstel. De PVDA onthoudt zich bij de stemming.

De gedachtewisseling met de minister van Justitie vindt plaats op 2 december. U zult het mij ongetwijfeld vergeven wanneer ik het verslag van 20 pagina's daarover even samenvat. De minister van Justitie zet alle voor- en nadelen van de verschillende scenario's nog eens op een rijtje. Hij verwoordt geen persoonlijke mening, maar laat het aan het Parlement over om een initiatief te nemen. Op mijn vraag bevestigt hij nogmaals dat er van de regering geen ontwerp ter zake zal komen.

Op 8 december is er nog een laatste commissie­vergadering over het voorstel. Die vergadering begint met de mededeling dat collega Gabriëls zich terugtrekt als mede-indienster van het voorstel. De standpunten worden nogmaals herhaald, met die nuance dat Open Vld bij monde van Katja Gabriëls aangeeft de timing niet meer evident te vinden. Men wil geen wijzigingen meer aanbrengen, verwijzend naar de daarmee gepaard gaande risico's voor bijvoorbeeld de rechten van de verdediging. Die dienen te allen tijde te worden vermeden.

Collega Verherstraeten, ten slotte, gebruikt het argument van de laattijdigheid niet. Hij erkent dat het nog niet te laat is om in te grijpen, maar hij trekt zijn amendement in, aangezien er geen tweederdemeerderheid voor het voorstel kan worden gevonden.

Na het herhalen van de standpunten door alle fracties wordt vervolgens overgegaan tot de stemming, waarbij twaalf leden tegenstemmen en vijf leden voorstemmen.

Mevrouw de voorzitster, mevrouw Pas, hartelijk dank voor het uitvoerig verslag van onze werkzaamheden.

Ik heb inderdaad nogmaals gebruik gemaakt van het Reglement in een ultieme poging om ons voorstel tot herziening van de Grondwet aan de plenaire vergadering voor te leggen. Wij stellen voor om de Grondwet te herzien, zodanig dat alle terreurprocessen in de toekomst voor speciale criminele kamers zouden worden behandeld.

Collega's, 22 maart is een datum die niemand zal vergeten. Iedereen weet nog waar hij toen was. Voor de slachtoffers en de nabestaanden was dat uiteraard een tragische gebeurtenis. Wij dragen, als wetgevers en grondwetgevers, een grote verantwoordelijkheid, in de eerste plaats ten aanzien van de slachtoffers, maar ook ten aanzien van de nabestaanden en in bredere zin ten aanzien van de hele maatschappij. Wij moeten ervoor zorgen dat het aankomende proces over de aanslagen wordt georganiseerd op een manier waarop het minste risico op fouten zal bestaan, het minste risico dat het verkeerd loopt met dat proces.

Ik wil nog even kort de kritieken weerleggen die mevrouw Pas als rapporteur heeft aangehaald.

Ten eerste, met betrekking tot de timing. Op dit ogenblik is de raadkamer inderdaad haar werkzaamheden met betrekking tot dit proces aan het regelen. Wij hebben echter hoorzittingen gehouden in de commissie voor Grondwet en Institutionele Vernieuwing waarin alle experten, inclusief de federaal procureur Van Leeuw en ook de minister, ons geruststelden dat het nog niet te laat is. De laatste ultieme datum is de datum van de doorverwijzing door de KI. Dat is een eerste argument dat sommigen aanhalen om dit voorstel niet goed te keuren.

Ten tweede, volgens sommigen zou één enkel proces de reden zijn waarom wij de Grondwet zouden wijzigen. Het gaat natuurlijk over alle terreurprocessen. Dat kan gaan over de Syriëstrijders die in de toekomst ook zouden verschijnen voor een correctionele kamer, zodat ze ook worden bestraft met de straffen die vandaag voor assisen gelden. Natuurlijk is het zo dat de focus op dit ogenblik op het terreurproces van 22 maart ligt. Voor dit proces is het uiteraard nu of nooit.

Dit voorstel gaat over een vergaande vereenvoudiging voor Justitie. We zijn daar inderdaad, zoals de rapporteur heeft geschetst, niet over een nacht ijs gegaan. De rapporteur had het over de eerste commissiezitting in juli, maar reeds daarvoor hebben wij lange besprekingen gevoerd, over de partijgrenzen heen, achter de schermen, om dit voorstel in goede banen te leiden. Niet alleen een grondwetsherziening lag voor, maar ook een herziening van de procedure, een voorstel van CD&V, zodat we zouden kunnen overgaan tot de installatie van criminele kamers, om de voordelen die vandaag wel degelijk in een assisenprocedure bestaan te garanderen in die nieuwe structuur van een criminele kamer.

Sommigen zeggen: u hebt het alleen over de kostprijs. Uiteraard speelt de kostprijs een rol. Dergelijke grote assisenprocessen organiseren, kost uiteraard zeer veel, maar dat is voor mij niet de hoofdzaak. De hoofdzaak gaat over een efficiënte werking en organisatie van een dergelijk proces. Maar liefst 38.600 schuldvragen zullen de juryleden moeten gaan beantwoorden. Het proces zal zeven tot negen maanden duren. Drie keer zo veel magistraten zullen nodig zijn om dat proces in goede banen te leiden. Drie maal zo veel juryleden zullen nodig zijn. Wie kan in godsnaam negen maanden in een jury gaan zitten? Wie die een job heeft, zelfstandige is, een zaak heeft, zal voor die periode in een jury kunnen gaan zitten? Dan heb ik het nog niet over de grote kans op procedure­fouten en de gigantische veiligheidsoperatie die hiermee gepaard gaat. Het kan eenvoudiger en efficiënter. Een assisenprocedure is niet meer aangepast aan de dag van vandaag, zeker niet voor grote processen.

Ik heb in de commissie gezegd dat ik eigenlijk een voorstander ben van de volledige afschaffing van de assisenprocedure. Ik vond daarvoor geen steun, maar iedereen met gezond verstand die in de commissie naar de argumenten heeft geluisterd van de personen die wij gehoord hebben… Wij hebben ook de minister van Justitie gehoord. Hij heeft geen persoonlijke mening daarover geuit, maar uit het lijstje van nadelen die hij heeft opgesomd, heb ik begrepen dat er meer nadelen dan voordelen aan zijn.

Aan de Franstalige collega's wil ik vragen om naar Frankrijk te kijken. Frankrijk liep voorop, heeft al in de jaren 80 de assisenprocedure gewijzigd en werkt alleen nog met beroepsrechters om terrorismezaken te beoordelen. Sommigen vrezen voor procedures bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, maar waarom is Frankrijk dan nooit veroordeeld, terwijl het al een gewijzigde procedure heeft sinds de jaren 80?

Collega's, wij nemen grote risico's. Het imago van Justitie staat op het spel. Ik twijfel uiteraard niet aan de tomeloze inzet van alle magistraten, het personeel en al degenen die het proces in goede banen zullen moeten leiden en daarmee plichtsbewust zullen omgaan, maar er zijn natuurlijk grenzen aan het mogelijke. Hopelijk worden wij daar niet mee geconfronteerd. Het zou beter zijn om er toch nog eens over na te denken, collega's, en die grondwetsherziening goed te keuren.