Proposition 55K0743

Projet de loi modifiant diverses lois sur la navigation relatives à l'application des dispositions légales dans le domaine de la navigation.

General information ¶

Authors

Open Vld Christian Leysen, Tim Vandenput, Marianne Verhaert

Submission date

Nov. 12, 2019

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

administrative procedure administrative sanction fine offence criminal procedure

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld N-VA LDD MR VB

Voted to reject

PVDA | PTB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Jan. 14, 2021 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

M. Jef Van den Bergh, rapporteur, renvoie à son rapport écrit.

Madame la présidente, chers collègues, cette proposition s'inscrit dans un contexte double. D'une part, l'introduction en 2016 de dispositions visant à sanctionner, par des amendes administratives, le non-respect des lois sur la navigation, avec d'ailleurs une révision à la hausse de certains montants de ces amendes. Il s'agit aujourd'hui de ne plus renvoyer une partie de ces amendes, les moins lourdes, vers le parquet, pour accélérer la prise de sanction. C'est notamment un des objectifs poursuivis par cette proposition déposée par ma collègue.

D'autre part, cette proposition, je dois aussi le dire, s'inscrit dans une tendance globale malheureuse visant à décharger les parquets de certaines de leurs missions, compte tenu du manque global de moyens de la justice. C'est une tendance qui doit être combattue, mais sur le long terme, par un refinancement progressif de la justice belge.

D'ici là, nous sommes dans un entre-deux et nous ne pouvons que constater que ce manque de moyens du monde judiciaire porte préjudice à l'application rapide de la loi, y compris pour les infractions légères en matière de navigation. Pour notre groupe, ce n'est pas un bon signal, sur le plan dissuasif, notamment dans le combat contre les pollutions.

En commission, nous avons pu disposer des chiffres du service des amendes administratives de la direction générale Navigation du SPF Mobilité. Ce système fonctionne avec pratiquement 500 infractions constatées par an, avec des peines qui peuvent être lourdes sur le plan pécuniaire. Par ailleurs, en termes de recul sur le dispositif de 2016, nous savons que la plupart des procès-verbaux relatifs aux infractions aux lois sur la navigation sont transmis systématiquement par le ministère public au service Amendes administratives dudit SPF Mobilité.

Raccourcir les procédures à travers cette disposition aura, nous l'espérons, un effet plus dissuasif sur les comportements et sur les pollutions, pour autant que les moyens de contrôle suivent, bien évidemment. Cette dépénalisation doit également permettre de repenser le rôle du parquet pour les infractions environnementales les plus graves.

Rappelons à ce sujet que des poursuites pénales sont toujours possibles en cas de double infraction, impliquant notamment la législation environnementale. C'est le cas des infractions reprises dans les articles 15, 16 et 17 de la loi de la protection du milieu marin, infractions relatives à l'incinération, l'immersion et au rejet de déchets. Ces infractions sont passibles d'amendes de 100 000 à 1 million d'euros ou de peines de prison de deux mois à deux ans.

Le maintien de ce type de poursuites, notamment avec des peines de prison, nous semble un élément fort sur le plan symbolique. Dès lors, pour notre groupe, l'équilibre est atteint en matière d'efficacité et d'adaptation à un contexte issu de l'historique de cette législation mise en place en 2016, mais également par le maintien de sanctions lourdes par rapport aux pollutions de l'environnement.

Il est important de disposer d'une législation efficace pour protéger les milieux marins. Nous devons continuer à travailler sur cette question. Je rappelle à ce sujet les ambitions très fortes de la Vivaldi en la matière, notamment par rapport à la volonté d'inscrire l'écocide dans notre Code pénal.

Mevrouw de voorzitster, de PVDA heeft tegen onderhavig voorstel gestemd, omdat wij de depenalisering van milieuverontreiniging een slecht signaal vinden. Er is aan bepaalde inbreuken geen gevangenisstraf meer verbonden; er zal voortaan enkel een boete via administratieve weg worden opgelegd. Wij vinden dat een fout signaal voor de bescherming van ons maritieme leefmilieu.

De bestuursrechtelijke handhaving houdt geen rekening met slachtoffers: burgerlijke partijstelling bestaat niet bij administratieve of bestuurlijke handhaving. Als benadeelde partij wordt men dus niet bij de procedure betrokken. Men heeft zelfs niet het recht om geïnformeerd te worden. Bij schade moet men via een aparte burgerrechtelijke procedure een schadeloosstelling zien te verkrijgen. Als een ngo weet krijgt van een storting op zee met vergaande gevolgen voor de natuur, kan de ngo zich ten gevolge van de voorgestelde wetswijziging geen burgerlijke partij meer stellen. Zo'n procedure is nochtans veel toegankelijker dan een burgerlijke procedure tot schadeloosstelling.

Wij hebben nog een aantal principiële redenen om de depenalisering niet toe te juichen. Hiertoe belandt een bevoegdheid die eigenlijk aan de rechterlijke macht toebehoort, toch bij de overheid. Bij heel kleine feiten met lagere straffen is de overdracht niet per se problematisch, maar een vergaande depenalisering, waarbij ook zwaardere misdrijven zoals hier het geval kan zijn, door de ambtenarij wordt behandeld, is vanuit het idee van de scheiding der machten niet opportuun.

De tendens om zaken aan burgerlijke handhaving te onderwerpen, maakt ook deel uit van een vicieuze cirkel, waarbij er alsmaar meer middelen naar bestuurlijke handhaving en steeds minder naar strafrechtelijke handhaving gaan ten koste van de parketten, die eigenlijk zwaar onderbemand zijn. Mocht men meer in de parketten investeren, dan zou ook een snellere handhaving mogelijk zijn. Wij betreuren het dat de Groen-Ecolofractie hier zo ver in meegegaan is.

Mevrouw de voorzitster, collega's, het systeem van administratieve geldboetes in geval van inbreuken op federale scheepvaartwetten werd ingevoerd door minister De Backer via de wet van 25 december 2016 en is intussen vier jaar van kracht. In een eerste fase was het de bedoeling enkel in administratieve geldboetes te voorzien als een alternatief voor strafrechtelijke geldboetes. Laat ik nogmaals benadrukken, indien er gemengde inbreuken plaatsvinden, zoals een lozing, mevrouw Vindevoghel, kan er nog wel degelijk een strafrechtelijke vervolging zijn. Dit gaat enkel over inbreuken tegen de Scheepvaartwet.

Intussen kunnen wij op basis van de opgedane ervaring een tweede fase in werking doen treden, namelijk het depenaliseren van bepaalde inbreuken die enkel kunnen worden bestraft met een geldboete en die daarom beter op administratief niveau worden afgewerkt, of inbreuken waarvan is gebleken dat het openbaar ministerie ze standaard aan de bevoegde dienst doorgeeft.

Het gaat dus om een versterking en verbetering van het systeem, waarbij de tijd tussen de inbreuk en de sanctiemaatregel zo kort mogelijk wordt gehouden doordat de bevoegde dienst onmiddellijk na de ontvangst van het proces-verbaal kan optreden zonder te moeten wachten op de beslissing van het openbaar ministerie. De tijd tussen het vaststellen van de inbreuk en het opleggen van de sanctiemaatregel wordt op deze manier ernstig ingekort. Zo zullen bijvoorbeeld intrusies in de windmolenparken rechtstreeks door de bevoegde dienst afgehandeld kunnen worden.

Daarnaast gaat het ook om één bevoegde autoriteit, één uniforme procedure, één beslissing, en één finaal beroep. En dat allemaal met respect voor de rechten van de verdediging.

Het verder depenaliseren van inbreuken sluit ook aan bij de internationale tendens tot het decriminaliseren van de zeevarenden. Daarnaast wordt door dit wetsvoorstel de procedure voor administratieve vervolging verbeterd door onder meer de procedure met buitenlandse verdachten te vergemakkelijken, namelijk: als er geen wettelijk vertegenwoordiger in België wordt aangeduid, dan wordt de scheepsagent vermoed de wettelijke vertegenwoordiger van de vermoedelijke dader te zijn. Daarnaast is ook de optie tot woonstkeuze mogelijk gemaakt, zodat alle kennisgevingen aan die woonplaats in België kunnen geschieden. Ook is bepaald dat de kosten van de procedure doorgerekend kunnen worden aan de dader en dat de processen-verbaal voor gedepenaliseerde inbreuken enkel aan de bevoegde dienst moeten worden bezorgd, wat een vermindering betekent van de administratieve last voor de bevoegde inspecteurs.

Daarnaast wordt de bevoegde dienst de mogelijkheid gegeven alle inlichtingen kosteloos in te winnen bij alle overheidsdiensten, om zo een correcte beslissing te kunnen nemen.

Tot slot, worden ook de sanctiemogelijkheden van de Onderzoeksraad voor de Scheepvaart gewijzigd. Het tuchtorgaan voor zeevarenden zal namelijk het volgen van verplichte herhalings- of bijscholingslessen, verplichte simulatortijd en/of het afleggen van een examen kunnen opleggen.

Collega's, in tijden waarin de rechtbanken overbelast zijn, zeker nu met de beroepen tegen coronaboetes, zal deze bijkomende depenalisering van inbreuken tegen federale scheep­vaart­wetten en hun uitvoeringsbesluiten een welgekomen verlichting betekenen. Doordat het scheepvaartwetboek van kracht werd tussen de indiening van dit voorstel en de uiteindelijke stemming vandaag, hebben we het wetsvoorstel met verschillende amendementen moeten verbeteren, vaak om verwijzingen naar intussen opgeheven of gewijzigde wetgeving aan te passen. Dit voorstel ligt dan ook volledig in lijn met het nieuwe scheepvaartwetboek.

Ik wil iedereen die heeft meegewerkt aan dit voorstel expliciet bedanken en er mee voor heeft gezorgd dat dit voorstel werd aangepast aan de wijzigende regelgeving. Het systeem van administratieve geldboetes heeft bewezen een effectief handhavingsbeleid te ondersteunen, door straffeloosheid tegen te gaan. Ik denk niet dat iemand hier bezwaar tegen kan hebben en reken er dan ook op dat dit wetsvoorstel met uw steun kan worden goedgekeurd.