Proposition 55K2376

Projet de loi modifiant la loi du 4 juillet 1989 relative à la limitation et au contrôle des dépenses électorales engagées pour l'élection de la Chambre des représentants, ainsi qu'au financement et à la comptabilité ouverte des partis politiques.

General information ¶

Author

PS | SP Eliane Tillieux

Submission date

Dec. 9, 2021

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

financing election financing party financing political parties

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo LE PS | SP DéFI Open Vld N-VA LDD MR

Voted to reject

PVDA | PTB

Abstained from voting

VB

Party dissidents ¶

• Josy Arens (LE) voted to adopt.

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Dec. 16, 2021 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

Mevrouw de voorzitster, ik zal inderdaad mondeling verslag uitbrengen, zoals gisteren overeengekomen in de commissie voor Grondwet en Institutionele Vernieuwing.

Eerst bent u zelf, mevrouw de voorzitster, tussenbeide gekomen, omdat u de hoofdindienster was van het voorstel. U stelde dat dit het voorwerp uitmaakt van een begrotingsdebat dat volgende week op tafel komt in de plenaire vergadering. In dat debat zal worden beslist de dotatie terug te dringen met 1,11 % in 2022. Dit wetsvoorstel bevestigt dat engagement. Ondertussen is er wel een drievoudige indexsprong geweest. De cijfers werden dus geactualiseerd. In de tekst was er sprake van de basisdotatie die vermenigvuldigd werd met 0,89, wat neerkomt op een vermindering van 1,11 % van de dotatie.

Vervolgens is de heer Hedebouw tussenbeide gekomen met de melding dat dit een minuscule stap is. Zijn partij wenst 48 % vermindering, om dan te komen tot de hervorming die de PVDA wenst, namelijk een halvering van de partijdotaties. Er wordt geïndexeerd met 2 % en verminderd met 1,11 %, dus eigenlijk, stelt de heer Hedebouw dat het hier gaat om een vermeerdering met 280.000 euro. Ook stelde hij dat België na Spanje als Europees land het meest uitgeeft aan politieke partijen. Om dat probleem te verhinderen, heeft de PVDA een amendement ingediend om de dotatie met 50 % ter verminderen.

De N-VA stelde vervolgens dat dit wetsvoorstel geen goede methode is, en enkel symbolisch. Voorstellen uit het verleden werden altijd weggestemd. De N-VA stelde voor met twee amendementen artikel 16 aan te passen en artikel 18 van de wet van 1989 af te schaffen. Dit komt neer op de afschaffing van het indexeringsmechanisme. Hierdoor zullen de bedragen niet meer aangroeien, en zelfs verminderen, zonder dat de politieke partijen het voelen. Met het voorstel dat voorligt, moet dit jaarlijks gebeuren. Vandaar dat het slechts een pleister op een houten been is, zo stelde de N-VA.

Vlaams Belang stelt dat de partijdotaties veel te hoog zijn. Het voorstel dat voorligt, is een enorme gemiste kans in tijde van budgettaire krapte in deze economische crisis. Als politieke partij heeft men een voorbeeldfunctie en moet minstens diezelfde inspanning geleverd worden, stelde mevrouw Pas. VB heeft reeds een voorstel ingediend om de dotaties te halveren en, wat de Senaat betreft, zelfs volledig af te schaffen. Nu stelt Vlaams Belang dat opnieuw voor aan de hand van een amendement. Stoere verklaringen in de media kunnen niet gaan over 1,11 %. De kans moet nu gegrepen worden om echt te veranderen.

Open Vld benadrukte dat het debat niet afgerond is. De heer Dewael zei daarover dat zij zich inschrijven in het voorstel om een inspanning te doen in 2022 van 1,11 %, maar dat dat wat hen betreft de komende jaren mag worden voortgezet. Hij zei dat de discussie volgend jaar dus opnieuw gevoerd wordt en dat hij daar opnieuw op de afspraak zal zijn.

Groen stelde vervolgens om snel werk te maken van een globale discussie over de partijfinanciering, aangezien dat in het regeerakkoord staat. Ook stelde de heer Calvo het niet eens te zijn met de halvering van de partijdotaties en dat dit belangrijke debat niet enkel onder meerderheidspartijen mag plaatsvinden, omdat elk standpunt zeer belangrijk is.

De indienster van het wetsvoorstel benadrukte dat dit een voorstel van de regering is. Het Parlement kan dan volgend jaar zelf beslissen, wat een belangrijk signaal is voor de parlementaire vrijheid.

Vervolgens is overgegaan tot de stemming. Amendement nr. 1 werd verworpen met 11 tegen 3 stemmen, amendement nr. 3 werd verworpen met 11 tegen 3 stemmen en amendement nr. 2 werd verworpen met 10 tegen 2 stemmen en 2 onthoudingen. Het voorstel kreeg de steun van de meerderheidspartijen en de N-VA. Het Vlaams Belang onthield zich en PVDA stemde tegen.

Mevrouw Bury, ik dank u hartelijk voor het mondelinge verslag, dat vrij objectief was.

Mevrouw de voorzitster, ik zal beginnen met het goede nieuws. Wij zullen uw wetsvoorstel hier net als in de commissie goedkeuren. Wij zullen het zelfs met een groot hart goedkeuren wanneer de meerderheid onze twee amendementen aanneemt. Met iets minder enthousiasme zullen wij desgevallend uw niet-geamendeerde voorstel goedkeuren, omdat vele kleintjes een groot maken.

Sta mij toe even een korte toelichting te geven vooraleer ik dieper op uw wetsvoorstel zelf inga. Door omstandigheden, zoals de covidcrisis, die ter zake zeker een rol speelt, worden er inspanningen gevraagd aan de bevolking. Het is dan ook niet meer dan normaal dat ook het Parlement de nodige initiatieven neemt om te besparen.

Na de verkiezingen van 2019 zijn er in het Parlement verschillende initiatieven genomen om op de partijdotaties te besparen. Geen van die initiatieven heeft tot heden tot succes geleid.

Sta mij toe er twee uit te lichten. Wij gaan terug in de tijd naar eind 2019. Toen is hier in de Kamer met grote meerderheid een amendement op de begroting 2020 goedgekeurd, waardoor er een akkoord was om een forfaitair bedrag van 600.000 euro te besparen op de partijdotaties. Daartoe volstaat een amendement op de begroting echter niet. Er was toen ook een wetswijziging nodig, die er nooit is gekomen. Er is nooit enig initiatief gekomen van de meerderheid om die mooie belofte, zijnde 600.000 euro besparen, in realiteit om te zetten. Wij zouden dat dus kunnen omschrijven als de burger enig zand in de ogen strooien.

Tegelijkertijd heb ik in diezelfde periode ook een wetsvoorstel ingediend om de indexering in de wet van 4 juli 1989 af te schaffen, wat dus een recurrente, niet onaanzienlijke besparing zou opleveren, elk jaar opnieuw, zonder dat er initiatieven dienen te worden genomen. Dat wetsvoorstel ligt nog steeds in één of andere schuif stof te vergaren.

Mevrouw de voorzitter, ik was enigszins opgelucht toen ik kennis kreeg van uw wetsvoorstel waarmee er eindelijk vanuit de meerderheid achter de vivaldiregering een initiatief werd genomen om de partijdotaties te milderen. Dat is op zich een goed initiatief maar het gaat niet ver genoeg. Ik heb wel nog de randbemerking dat de regering de meerderheid hier in het Parlement er klaarblijkelijk toe moet aanzetten om die niet overdreven zware besparing van 1,11 % door te voeren. Ik betreur dat men hiervoor in het Parlement nooit zelf een initiatief heeft genomen.

Ons amendement beoogt artikel 2 van uw wetsvoorstel te vervangen, om daarin op te nemen dat een wijziging dient te worden doorgevoerd van artikel 16 van de wet van 4 juli 1989, waarmee we de daarin opgenomen bedragen verhogen. We gaan daarbij uit van een fictieve indexering en plaatsen ons daarvoor eind 2019. Die bedragen zouden dan op dat niveau bevroren blijven in de toekomst.

Met ons tweede amendement vragen wij om een nieuw artikel 3 in uw wetsvoorstel op te nemen. Daarmee zou artikel 18 betreffende het indexeringsmechanisme gewoon worden geschrapt.

Collega's, wanneer onze amendementen worden aangenomen, levert dat onmiddellijk een besparing van 914.691 euro op, alleen al voor de partijdotaties. Vanaf volgend jaar zouden daar dan telkens een paar honderdduizend euro's bijkomen.

Ik weet dat bepaalde partijen in dit Halfrond in een kramp schieten wanneer ik het woord index of indexaanpassing laat vallen. Dat is mijn inziens ten onrechte, want de aanpassing die wij vragen is geen aanpassing van de loonindexering. Het is gewoon een indexering van een dotatie die wij afgeschaft wensen te zien. Ik denk dat de koudwatervrees of de bezwaren die men heeft niet ter zake doende zijn. De dotaties worden in grote mate aangewend om de werking van een politieke partij te realiseren en te steunen. Het gaat dus niet alleen om personeelskosten. Ik meen dat dit argument dus geen hout snijdt.

Vandaar mijn warme oproep om alsnog onze amendementen te steunen en op die manier een forse en recurrente besparing door te voeren.

Ik meen uit de debatten begrepen te hebben dat de meerderheid toch initiatieven zal nemen om de wet van 4 juli 1989 aan te passen. U zult daarvoor in ons een constructieve partner vinden, als dit doorgaat tenminste, want in het verleden heeft men ook beloftes gedaan terwijl het er nooit van gekomen, is. Het bewijs is de vooropgestelde besparing van 600.000 euro. Wij kijken daarnaar uit.

Als er besparingen komen, moet elke partij, groot of klein, dezelfde besparingen doen. Het gaat niet op dat men gaat streven naar een situatie waarbij grotere partijen zwaarder moeten inleveren dan de kleine partijen.

Ik vraag dus de steun van de meerderheid in dit Halfrond voor onze twee amendementen. Wij zullen dit wetsvoorstel goedkeuren omdat het een, weliswaar te kleine, stap in de goede richting is.

Mevrouw de voozitter, collega's die nog aanwezig zijn, de huidige partijfinanciering werd uitgewerkt in de nasleep van het Agustaschandaal waarbij de Vlaamse en de Franstalige socialisten zich aan grootschalige corruptie hadden vergrepen. Sindsdien werden de giften van de particulieren en de bedrijven aan banden gelegd en in de plaats kwamen de partijdotaties. Helaas hebben de traditionele partijen zichzelf door de jaren heen wel goed bediend. Bij electoraal verlies werd de taart gewoon groter gemaakt, zodat er niet eens financieel verlies werd geleden. De partijdotaties zijn dan ook gewoonweg te hoog. Zeker in tijden van budgettaire krapte en economische crisis moet de financiering van de politieke partijen, die tenslotte een belangrijke voorbeeldfunctie hebben, sterk naar omlaag.

Met het voorliggende voorstel gebeurt dat natuurlijk niet. Men spreekt van een vermindering van 1,11%. Zoals er gisteren in de commissie werd opgemerkt, stijgt de partijfinanciering in absolute cijfers nog steeds met 280.000 euro of met 0,87%. Daarnaast stijgen ook nog eens de werkingskosten voor de fracties.

Dat wil niet zeggen dat wij uw wetsvoorstel zullen wegstemmen, mevrouw de voorzitster. Dat kunnen wij niet maken, in dat geval zal de partijdotatie immers nog hoger liggen. Het is echter niet meer dan een symbolische geste. In absolute cijfers betekent de geste helemaal geen vermindering. Dat kunnen wij natuurlijk ook niet goedkeuren. Wij zullen ons vandaag onthouden, net zoals we in de commissie gisteren hebben gedaan en zoals de rapporteur heeft gemeld, tenzij u deze keer ons amendement niet wegstemt, natuurlijk. Dan zullen wij het voorstel zeer graag steunen.

Er liggen trouwens nog amendementen voor. Zo stelt collega Van der Donckt, die zijn amendementen zopas heeft toegelicht, voor om het indexeringsmechanisme in de wet af te schaffen. Als ik mij niet vergis, noemde hij het voorstel van 1,11 %-vermindering een pleister op een houten been. In alle eerlijkheid, een indexafschaffing is ook een pleister op een houten been. Dat zal evenmin resulteren in de grote vermindering in de partijdotaties. Toch zullen wij zijn amendementen steunen. Elke besparing, hoe klein ook, is een besparing. Het kan echter natuurlijk veel beter.

Collega's, onderhavig voorstel betekent eigenlijk een gemiste kans om de partijfinanciering echt drastisch te verminderen en daarin echt te snoeien.

U krijgt een herkansing: wij hebben ons amendement om de partijdotaties te halveren, opnieuw ingediend. Zelfs als u dat vandaag opnieuw wegstemt, wat ik halvelings wel verwacht, hebt u nog een herkansing. Collega Dewael, wiens voltallige fractie momenteel afwezig is, onderstreepte gisteren in de bespreking dat wat hem betreft het debat rond de partijfinanciering nog niet afgerond is. Hij wil de discussie volgend jaar, terecht, opnieuw voeren.

Collega's, laten wij het dan echter niet doen zoals deze keer. Laten wij de bespreking dan niet op een drafje net voor het kerstreces houden, waardoor we zelfs nog met een mondeling verslag naar de plenaire vergadering moeten komen. Neen, laten wij het debat over de partijfinanciering vroeger en vooral ook veel grondiger voeren en laat het dan die keer alstublieft ook tot resultaat leiden. Er zijn in het verleden immers reeds heel veel discussies geweest over de partijfinanciering, maar die hebben nooit ergens toe geleid.

Nu liggen de kaarten enigszins anders. De traditionele partijen, die verkiezing na verkiezing en peiling na peiling electoraal ineenschrompelen, achten het, anders dan vroeger, plots wel noodzakelijk dat kleine partijen in verhouding meer ontvangen dan grote. Daarnaast wil men, even plots, de uitgaven op sociale media beperken, in een poging om partijen zoals de mijne, die verhoudingsgewijs in de reguliere pers veel minder aan bod komen, de mond te snoeren.

Voor ons is de inzet van het debat over de partijfinanciering het drastisch snoeien in het volume ervan. Die dotaties zijn gewoonweg te hoog. Paars-groene minipartijtjes, die louter de verdeelsleutel willen herzien, zullen wij dus niet volgen.

Ons standpunt is duidelijk, het Vlaams Belang wil de bestaande partijdotaties halveren en ook de bijkomende dotaties voor partijen die ministens één senator hebben, volledig afschaffen. Daartoe hebben wij een tijd geleden al een wetsvoorstel ingediend. Ik heb al veel collega's, vooral van de meerderheid, uitspraken horen doen en stoere verklaringen zien afleggen in de pers als zijn zij voorstander van een toch wel substantiële verlaging van de partijdotaties. Aan die uitspraken zal ik hen zeker herinneren als het debat, dat Patrick Dewael ons beloofd heeft, volgend jaar gevoerd wordt. Ik hoop dat die collega's voor één keer althans consequent de daad bij het woord voegen en het volume van de partijfinanciering drastisch verminderen, want vandaag is dat helaas allesbehalve het geval.

Beste collega's, eindelijk een debat over de dotaties aan de partijen.

Omdat het over veel geld gaat, dacht ik dat de zaal vol zou zitten. Maar dit is gewoon een lege zaal! Ik weet het niet, misschien moet de PVDA even dreigen de dotaties aan de kant te leggen. Dan komt iedereen wel af.

Dit is nochtans een belangrijk debat, collega's. Wij vragen de bevolking de buikriem hard aan te halen. Wij vragen dat de lonen van de mensen tijdens de crisis geblokkeerd blijven. Wij zijn het budget van de openbare diensten aan het verminderen. Er is geen geld, er is geen geld! Maar voor één artikeltje van ons budget is er wel money. Er is money als het om de dotaties van de politieke partijen gaat. Klingkling! Ik stond er zelf van versteld. Ik wist het niet: 42 miljoen euro per jaar!

C'est cela les assistés de ce pays: 42 millions de subsides! Cling, cling! C'est incroyable!

On va me dire qu'on veut y faire quelque chose et on nous fait une proposition. Écoutez bien cela, c'est une mesure radicale du gouvernement Vivaldi: réduire de 1,1 % les dotations des partis! Non, il faut oser être radical!

Je me dis en lisant la proposition de loi que 1,1 %, c'est déjà radical. Puis, je gratte et qu'est-ce que je vois? C'est qu'en fait, ce n'est pas 1,1 %, c'est d'abord +2 % d'indexation et puis -1,1 %. Résultat, on soumet aujourd'hui un vote de +0,9 %! Même le 1,1 %, c'est faux. Non, +0,9 %, c'est-à-dire 289 000 euros en plus! Cling, cling! Et on nous demande de voter cela. Mais je ne peux pas voter cela avec le PTB!

Dan wordt er gezegd dat indexatie toch belangrijk is voor de lonen van de medewerkers. Waar gaat het geld van die dotaties naartoe? Dat wordt niet uitgegeven, dat wordt gewoon in immobiliën geïnvesteerd. We hebben vandaag het record bereikt van 134 miljoen euro patrimonium. Al dat geld wordt gewoon opgestapeld.

Collega's, wij komen met een echt radicaal voorstel, de vermindering van alle dotaties met 50 %. Dat zou geld opleveren. Men merkt dat verschillende partijen de hete adem van de PDVA voelen, ook partijen van de oppositie. Het Vlaams Belang, dat al 30 jaar deel uitmaakt van het Parlement, heeft het nog niet veel gehad over die dotaties. De PVDA komt hier binnen en meteen moet iedereen meedoen. Dat is toch gewoon incrédible? Op 3 maart dient de PVDA een wetsvoorstel in voor een vermindering met 50 % van de dotaties en wie komt er op 4 maart met zijn wetsvoorstel? Het Vlaams Belang. Dat is echt het hele spectrum doen bewegen. Het moet gedaan zijn met die dotaties. Er zijn nog andere dossiers die belangrijk zijn, zoals het verminderen…

Mijnheer Hedebouw, het pleit voor u dat u opkomt voor uw partij, maar u moet nu niet beginnen verkondigen dat uw partij hier het initiatief heeft genomen en dat de rest volgt. Mag ik u eraan herinneren dat mijn voorstel om de indexering af te schaffen of één jaar over te slaan in 2019 door uw partij werd weggestemd? U mag de waarheid vertellen, maar u moet dan ook heel de waarheid vertellen. Ik geef toe dat u ons voorstel het jaar nadien wel hebt gesteund, maar in 2019 heeft uw partij enthousiast tegengestemd.

Mijnheer Van der Donckt, het is voor de PVDA effectief heel moeilijk, een partij die vraagt om een vermindering met 50 %, om de N-VA te horen zeggen dat ze met een groot voorstel komt van -2 %.

Dan vragen wij ons af wat de bevolking zal denken over een voorstel van -2 %. Ik zal het u zeggen. Op café wordt er gelachen met die -2 %. Wij willen -50 %. We zijn bij de rijkste partijen in Europa. Natuurlijk is -2 % niet genoeg, -1,1 % ook niet. Min 50 % is in de grootteorde het goede voorstel en ik hoor meer en meer partijen die akkoord gaan met een herziening, maar dan toch niet van die piepkleine herzieningen.

Komaan, dat is niet het antwoord waar het volk op zit te wachten. Dus, ik stel u de vraag of de N-VA ons voorstel van -50 % zal steunen?

Ik zal u een vraag stellen.

Dus u geeft geen antwoord?

Ik heb geen tussenkomst gevraagd om op uw vraag te antwoorden, ik stel zelf een vraag. Kent u het spreekwoord "beter één vogel in de hand dan tien in de lucht"? U had een vogel van 600.000 euro in uw hand en die hebt u laten vliegen. Dus nu hebt u niets.

Dat is typisch die redenering die maakt dat ik versta waarom de N-VA meedoet met dat systeem. We hebben geen kleine dingetjes nodig, er moet een radicale breuk zijn! Dat is toch een meningsverschil. Zal de N-VA ons amendement van 50 % vermindering steunen? U zegt nee, en dat vind ik zo spijtig, want ik dacht dat er een nieuwe politieke cultuur zou ontstaan.

Chers collègues, on ne peut pas soutenir une augmentation de la dotation. On ne peut pas soutenir cette augmentation de 280 000 euros qui nous est soumise – mais nous avons une solution. Nous avons évidemment, à la demande générale, réintroduit notre amendement en séance plénière pour avoir, vers 17 h 00 ou 18 h 00, une chance de repêchage et de voter l'amendement du PTB-PVDA. Je vous remercie, chers collègues.

Madame la présidente, ce sujet a été longuement évoqué dans d'autres endroits, d'autres commissions, sans rappeler que, quand il y a une dotation envers des partis politiques, ces dotations permettent aussi de payer les salaires du personnel, d'un certain nombre de collaborateurs. Qu'il y ait une indexation permet également de faire face à l'indexation des salaires. Je ne voudrais pas que, demain, certaines formations politiques, qui préfèrent investir dans les collaborateurs, dans la matière grise et dans le soutien à l'activité parlementaire, soient ainsi pénalisées, alors que d'autres partis font plutôt le choix d'investir dans une communication très abondante sur les réseaux sociaux, sur Facebook, etc.

Pour cette raison, madame la présidente, comme je l'ai dit en Conférence des présidents et dans d'autres endroits, j'aimerais qu'on ait un vrai débat sur l'utilisation de fonds publics pour de la propagande sur certains réseaux sociaux, tels que Facebook qui est une multinationale qui en plus s'organise pour ne pas payer d'impôts, le plus souvent par le biais de paradis fiscaux. Là, il y a un vrai problème d'éthique voire de légalité d'alimenter Facebook, comme le font certains partis à coups de millions d'euros. Cela, me semble-t-il, c'est de l'argent qui est mal utilisé. Certains préfèrent alimenter la multinationale Facebook avec des dépenses parfois purement personnelles. À la limite, il y aurait la promotion de l'idéologie, de la doctrine ou des idées d'un parti politique, on pourrait le comprendre. Mais c'est parfois la promotion d'une personne en particulier. J'ai donné des exemples il n'y a pas si longtemps, si bien que, quand on veut faire la morale, à mon avis, il vaut mieux être soi-même irréprochable, ce qui n'est pas le cas.

Mais ce qui me choque le plus, c'est qu'en effet, de l'argent public se retrouve dans les bénéfices de certaines multinationales logées dans des paradis fiscaux. Cela me gêne et cela constitue un vrai débat. C'est la raison pour laquelle plusieurs groupes politiques ont déposé des propositions de loi. J'espère que certains, qui sont montés à la tribune pour faire la leçon, pourront nous suivre, afin de limiter les dépenses qui alimentent des multinationales de réseaux sociaux de type Facebook, qui planquent leurs bénéfices dans les paradis fiscaux. J'espère que nous serons suivis.