Proposition 55K2348

Projet de loi visant à approuver le compte général de l'Administration générale pour l'année 2020.

General information ¶

Submitted by

Vivaldi

Submission date

Nov. 29, 2021

Official page

Visit

Status

Adopted

Requirement

Simple

Subjects

budget public administration national budget

Voting ¶

Voted to adopt

Groen CD&V Vooruit Ecolo PS | SP Open Vld MR

Voted to reject

LE DéFI N-VA PVDA | PTB VB

Contact form ¶

Do you have a question or request regarding this proposition? Select the most appropriate option for your request and I will get back to you shortly.

Discussion ¶

Jan. 27, 2022 | Plenary session (Chamber of representatives)

Full source

De rapporteur, de heer Dieter Vanbesien, verwijst naar het schriftelijk verslag.

Mevrouw de voorzitster, in de commissie hebben we een goede gedachtewisseling gehad over dit dossier. Het ziet er redelijk technisch uit, maar het heeft een groot belang. Daarom heb ik ook beslist om me in te schrijven op de sprekerslijst. Ook in de plenaire moeten we voldoende aandacht besteden aan de kwaliteit van de rekeningen. Zo kunnen de collega's die in andere commissies zitten, zien wat er aan de hand is.

Ten eerste, is het nieuw dat het Rekenhof de rekeningen moet certificeren. Dat is ingevoerd op basis van een Europese richtlijn. De analyse is helaas vernietigend. Het Rekenhof kan drie oordelen uitspreken. Het kan zeggen dat de kwaliteit van de rekeningen, de boekhouding van de Staat, is goed. Of ze kan een negatief oordeel geven. In de allerslechtste situaties onthoudt het Hof zich, wanneer de kwaliteit te slecht en ondermaats is om een standpunt over de certificatie in te nemen. Helaas zitten de federale rekeningen in die laatste categorie. Dat geldt trouwens ook voor de Brusselse rekeningen.

Ten tweede, wat gaan we daaraan doen? Ik wijs de collega's op het goede verslag van de bespreking in de commissie. Elke fractie heeft zich bereid getoond om actief uit te zoeken hoe de kwaliteit van de rekeningen kan verbeteren. Hoe kan dat bij de operationele opvolging? Zijn er legistieke aanpassingen nodig? Ik heb zelf aan de staatssecretaris gevraagd welke stappen er op korte termijn gezet worden.

Collega Dieter Vanbesien heeft net hetzelfde gezegd: "Ik zou graag een overzicht krijgen van de meetbare doelstellingen die de staatssecretaris op korte termijn wil realiseren. Op die manier kunnen de leden van de commissie de vorderingen actief opvolgen en hun steentje bijdragen." Dezelfde woorden bij collega Piedboeuf vanuit de MR, die trouwens ook voorzitter is van de subcommissie Rekenhof. Hij vroeg aan de staatssecretaris welke concrete stappen zij zal ondernemen om de kwaliteit van de jaarrekeningen te verbeteren. Ook de heer Leysen heeft hetzelfde standpunt ingenomen, namelijk dat er prioriteiten moeten worden bepaald met het oog op een concreet stappenplan. In de commissie werd er dus bereidheid getoond om daarover samen te werken.

Ten derde, er is goed nieuws, want ook bij de staatssecretaris is die bereidheid er. Dat is geen verrassing, want we hebben met de staatssecretaris een goede samenwerking op dat vlak, om de kwaliteit van de rekeningen te verbeteren, meer transparantie te geven en specifieke stappen vooruit te zetten.

Daarbij wil ik opmerken dat de staatssecretaris een realistische uitspraak formuleerde. In zekere zin breng ik nu het verslag van de commissie­vergadering, maar ik vind het belangrijk dat iedereen dit eens hoort. De staatssecretaris zegt dat zij actieve stappen zal zetten ter verbetering, zij zal keihard aan de slag gaan met haar diensten om het certificeringsrapport en die lijst met opmerkingen elk jaar korter te maken. Tegelijk stelt zij, zeer realistisch, dat zij onmogelijk kan beloven dat dit allemaal op korte termijn zal worden opgelost. Wel belooft zij een concreet stappenplan op korte termijn, in het eerste trimester van dit jaar. Dat is een belangrijk engagement.

Tot daar gaat mijn verslag, kort wil ik nog een aanvullende politieke boodschap brengen.

Wij zullen dit vanzelfsprekend van nabij opvolgen en ik ben blij dat elke fractie met evenveel enthousiasme aankondigt dat te zullen doen. Ik maak mij echter wel zorgen, niet alleen over de kwaliteit van het rekeningcertificeringsproces, maar ook over de rol die enkele instellingen daarin spelen of slechts kunnen spelen. Het is zonneklaar dat het Rekenhof extra capaciteit moet krijgen en dat de perimeter van de audit moet worden uitgebreid. Het Rekenhof is daartoe zelf vragende partij. De regering kondigt daarover al een tijdlang een en ander aan, maar we hebben nog geen wetgevend initiatief gezien. Het kan voor een stuk via koninklijk besluit worden geregeld, maar het Parlement heeft nog geen teksten ontvangen. Ondertussen vordert de legislatuur.

Het gaat niet alleen over de boekhouding, niet alleen over de manier waarop de cijfers in de tabellen worden geplakt, maar natuurlijk ook over de cijfers zelf. Die barometer – dat is een andere dan de coronabarometer – staat eerder op slecht weer. Ik verwijs naar recente berichten in de media over de nodige plannen op het vlak van koopkrachtversterking, btw-verlaging en nog enkele andere dossiers die de regering blijkbaar in één pakket wil beslissen. We moeten nog afwachten of dat lukt, al ziet het ernaar uit dat er deze week nog geen kumbaya wordt gezongen, on verra.

Wat mij in deze vooral bezorgd maakt, is hoeveel dat zal kosten. Mevrouw de staatssecretaris, wat dat betreft vind ik dat u harder op de tafel moet kloppen. Er blijven maar voorstellen circuleren over heel fundamentele zaken, maar er wordt vooral veel mist gespuid over de kostprijs daarvan.

Ik wil zelfs wijzen op contradicties binnen uw eigen politieke familie. Als we kijken naar wat de meeropbrengsten van die btw zijn, zegt uw eigen partijvoorzitter dat wij meer btw-inkomsten zullen hebben omdat de elektriciteit duurder wordt. Het zou gaan om ongeveer 500 miljoen euro die we aan de mensen zullen kunnen teruggeven. In diezelfde week schrijft u in een opiniestuk in Knack dat dit niet waar is, dat we geen 500 miljoen euro extra kunnen uitdelen. En twee dagen later lees ik opnieuw in de krant dat zowel minister Van der Straeten als minister van Financiën Van Peteghem zeggen dat het geen 500 miljoen zal zijn, maar zelfs 800 miljoen.

Mevrouw de staatssecretaris, ik hoop dat u zult rechtstaan en zult zeggen dat het zo niet verder kan. Als u een goede boekhouding wil voeren en daarvoor een stappenplan hebt waarmee u in het eerste trimester zult komen en u zich daartoe engageert, dan hoop ik dat u tegelijk zegt daarin geen cijfers te zullen stoppen die lucht en fictie zijn.

Op dat vlak toch een politieke actualisering van een heel boeiende en correcte bespreking in de commissie over dit wetgevend initiatief.

Mevrouw de staatssecretaris, het Rekenhof controleert niet alleen de uitvoering van de begroting maar sinds vorig jaar ook de jaarrekeningen van de overheid. Ik citeer het Rekenhof: "Omdat het Rekenhof geen voldoende en toereikende informatie heeft kunnen verkrijgen om de controle als basis voor zijn oordeel uit te voeren, spreekt het een onthouding uit over de jaarrekening 2020 van de federale Staat," de jaarrekening die hier voorligt. Dat staat te lezen in het eerste, vernietigende oordeel van het Rekenhof over de jaarrekening van de federale Staat.

Kort samengevat, de jaarrekening van de federale overheid is een complete rommelboel. Enkel de Vlaamse rekeningen werden door het Rekenhof grotendeels goedgekeurd. De algemene rekeningen van het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap kregen een afkeurend oordeel, en na de Brusselse rekeningen moet nu ook de federale overheid met een onthouding wegkomen. Dat is eigenlijk nog erger, want het toont aan dat het Rekenhof zelfs niet in staat is voldoende informatie te verzamelen om de kwaliteit van de rekeningen te kunnen beoordelen, en dat is toch wel dramatisch. Ik citeer opnieuw het Rekenhof: "De rekening geeft geen getrouw beeld van de financiële toestand en vermogenstoestand van het algemeen bestuur." Dat staat zwart op wit geschreven door het Rekenhof.

Voor bepaalde rubrieken zijn heel wat verrichtingen niet of onjuist in rekeningen geboekt. Volgens het Rekenhof zijn de problemen vooral gesitueerd in de materiële en immateriële activa, de voorraden, de provisies, de fiscale vorderingen en de financiële middelen. Het Rekenhof heeft het over, ik citeer: "een blijvend gebrek aan kennis en beheersing van de boekhoudverrichtingen bij de departementen." Diezelfde overheid, stel u voor, verwacht van ondernemingen en burgers wel dat zij hun documenten correct opleveren.

Het Rekenhof stelt vast dat de rapportering van de fiscale opbrengsten significante onzekerheden en tekortkomingen bevat. De departementen gebruiken vaak andere waarderingsregels, die bovendien, ik citeer: "lacunair en te weinig precies zijn."

De boekhouding van de voorraden en van de materiële vaste activa van het algemeen bestuur vertoont ook belangrijke onzekerheden en tekortkomingen zodat de volledigheid noch de juistheid ervan kan worden gewaarborgd. Bovendien is er sprake van ontbrekende personeelskosten, ontbrekende bankrekeningen en kassen. Vijf gelijkgestelde entiteiten hebben hun rekening voor 2020 zelfs niet voorgelegd of ze hebben dat gedaan op een manier die ontoereikend werd geacht door het Rekenhof. Bovendien zijn de verrichtingen van de geconsolideerde entiteiten niet geconsolideerd via een methode die overeenstemt met de principes en gebruikelijke regels van het dubbel boekhouden. Een onderneming zou dat eens moeten riskeren in ons land! Haar zou een fikse boete staan te wachten.

Naast de reeds aangehaalde onzekerheden heeft het Rekenhof nog belangrijke onderschattingen vastgesteld, bij de voorzieningen voor maar liefst 3,2 miljard euro en bij de vorderingen 1,2 miljard euro. De schulden zijn misboekt voor 1,4 miljard euro, de opbrengsten voor 0,3 miljard euro en de kosten voor nog eens 1 miljard euro.

Mevrouw de staatssecretaris, ik zit ondertussen bijna een halve termijn in het Parlement. Ieder jaar opnieuw komt de staatssecretaris of de verantwoordelijke minister hier met heel wat goede voornemens. We zijn ook in de periode van de goede voornemens. Het is de tijd van het jaar om die goede voornemens uitbundig uit te delen, maar hoe goed ze ook bedoeld zijn, u vergeet ze even snel. Elk jaar doet u hetzelfde, weet u wat de fouten zijn, maar lost u ze niet op. Vandaar de warme oproep om nu eindelijk de boekhouding van de Staat met beide handen vast te grijpen en ervoor te zorgen dat ze in orde is.

Het Vlaams Belang kan wat hier voorligt onmogelijk goedkeuren.

Monsieur le président, madame la secrétaire d'État, il est extrêmement difficile d'approuver le compte général de l'Administration générale pour l'année 2020 après avoir lu le 178ᵉ Cahier de la Cour des comptes.

Le verdict de celle-ci est sévère. Je cite: "Les comptes annuels ne donnent pas une image fidèle de la situation financière et patrimoniale de l'Administration générale." Les lacunes ne sont pas nouvelles, mais ce qui est préoccupant, c'est que la Cour des comptes constate qu'il n'y a pas d'amélioration. Je cite encore: "Malgré la place prépondérante de l'Administration générale au sein de l'État fédéral et la certification des comptes annuels de l'État fédéral à partir de l'exercice 2020, la Cour des comptes constate l'absence d'améliorations structurelles de la qualité de ces comptes annuels de l'Administration générale." On est donc confronté à un problème structurel auquel manifestement aucune réponse n'est apportée pour le moment. Je cite encore la Cour des Comptes: "La Cour souligne, par ailleurs, que la persistance d'un manque de connaissance et de maîtrise des opérations comptables par les départements ne permet pas de dégager des solutions structurelles aux problèmes qu'elle a identifiés depuis le lancement du projet FEDCOM. Ainsi, les départements ne suivent pas suffisamment et uniformément les instructions du comptable fédéral lors des clôtures annuelles et mensuelles." On peut donc se demander s'il n'y a pas aussi un manque de personnel, vu les réductions des effectifs de la fonction publique fédérale depuis de nombreuses années.

Ces constats sont d'autant plus regrettables qu'à partir des comptes de l'année budgétaire 2020, les comptes annuels de l'État fédéral sont soumis pour certification à la Cour des comptes. Et on commence par un lamentable échec. La Cour des comptes ne formule aucune opinion au sujet des comptes annuels de l'État fédéral. Pourquoi? Parce qu'elle n'a pas été en mesure d'obtenir des éléments probants suffisants et appropriés pour effectuer les travaux de contrôle servant de fondement à son opinion sur le compte général de l'Administration générale.

Je terminerai mon intervention en évoquant un dernier problème. Je cite à nouveau la Cour des comptes: "Conformément à l'article 110 de la loi du 22 mai 2003, les comptes doivent comprendre non seulement le bilan, le compte de résultat et le compte de récapitulation des opérations budgétaires, mais aussi une annexe justificative. Cependant, aucun arrêté royal n'a encore été promulgué pour préciser le contenu de l'annexe justificative."

Madame la secrétaire d'État, suite à tous ces constats, il est impossible pour nous d'approuver le compte général de l'Administration générale. Le PTB votera donc contre ce projet de loi.

Beste collega's, de heer Loones heeft op zeer getrouwe manier de essentie weergegeven in het eerste deel van zijn uiteenzetting. In het tweede deel is hij, zoals gebruikelijk, overgeschakeld van complimenten naar wat klassiekere oppositietaal.

Ik ben mijn carrière begonnen in de audit en dus was het voor mij niet verbazingwekkend dat het Rekenhof deze rekeningen niet kan certifiëren. Dit is geen nieuw probleem, het sleept reeds lang aan. Men kan weliswaar aanhalen dat het de eerste keer is, maar de uitdaging is natuurlijk een goed gevormde, goed begeleide, goed gestuurde administratie, die de juiste bedrijfscultuur heeft, niet alleen om documenten en cijfers te produceren maar ook om een waarheidsgetrouwe jaarrekening weer te geven. De verschillende collega's, en natuurlijk het rapport zelf, hebben geduid waar er werk aan de winkel is.

Ik ben alleszins blij dat wij een staatssecretaris hebben die dat grondig ter harte neemt. Dat is het begin van elke verbetering. Het is natuurlijk ook de taak van alle ministers om erover te waken dat hun diensten, de administraties en organisaties die onder hen vallen, daar prioritair werk van maken.

Dit is een wake-upcall, een late wake-upcall. Wij mogen ons gelukkig prijzen dat wij die verplichting tot certificatie hebben. Ik ben blij dat de staatssecretaris er mee over zal waken dat de nodige stappen worden gezet. Wij moeten echter ook realistisch zijn, dit is niet alleen een taak voor de staatssecretaris, het is een taak voor heel de regering, voor alle ministers, voor alle diensthoofden, administraties en leidingen van ondernemingen en instellingen die onder deze rapporterings- en certificatieplicht vallen.

Wij zullen dit goedkeuren en zeer nauwgezet opvolgen welke stappen er worden gezet. We zullen er ook voor zorgen dat iedereen voor zijn verantwoordelijkheden wordt geplaatst, ook bij de administratie.

Collega's, ik dank jullie voor de uiteenzettingen.

Ik heb niet echt vragen gehoord en evenmin zaken waarop ik meen te moeten antwoorden. Wij hebben al heel veel besproken in de commissie. Ik kan alleen herhalen dat ik mij engageer en zal proberen stap voor stap de rekeningen te verbeteren.

Ik heb in de commissie ook uitgelegd dat er een paar quick fixes zijn, dus zaken die wij op relatief korte termijn kunnen rechtzetten, mits de nodige inspanningen. In de rekeningen van 2021 zullen wij dat engagement al opnemen. Daar zijn wij nu reeds mee bezig. Ook de nadere uitrol van PersoPay zal daarvoor zorgen. Het engagement is er en wij zijn ermee bezig.

Zoals de heer Loones heeft opgemerkt, zijn er zaken die moeilijker zijn. Ik heb in de commissie aangegeven dat sommige zaken niet op een jaar zullen kunnen worden gerealiseerd, hoezeer mij dat ook spijt. Zoals de heer Leysen meegaf, werk ik daarvoor samen met mijn collega-ministers. Alle FOD's en instituten moeten daarvoor immers samenwerken. Wij werken daar dus aan, dat is mijn engagement.

Mijnheer Vermeersch, het gaat over voornemens. U beweert dat ik hier al jaren zit met mijn voornemens maar u hebt het dan over mijn voorgangers. Ik weet dat wel. Ik engageer mij echter. Stap voor stap proberen wij één en ander te verbeteren. U weet ook dat er een serieuze achterstand was in de rekeningen. Wij hebben nu alles bijgewerkt tot dit jaar. Wij maken er tevens werk van om de kwaliteit nog te verbeteren.

Ik hoop hier in 2023 te zitten met een beter rapport van het Rekenhof. Ik ben heel blij dat jullie hebben toegestemd om daar allemaal samen aan mee te werken.

Mevrouw de staatssecretaris, mijnheer Leysen, ik wil toch nog even reageren, omdat u dit allemaal met de mantel der liefde toedekt. Ik heb geciteerd uit het verslag van het Rekenhof. Dat is ronduit vernietigend. Stel u voor dat uw boekhouder dit presteert. Ik lees nog even voor: "Er is een blijvend gebrek aan kennis. Geen getrouw beeld. Heel wat verrichtingen zijn niet of onjuist geboekt. Er zijn significante onzekerheden en tekort­komingen. Er zijn ontbrekende bankrekeningen en kassen."

Hoe kunnen we dit verantwoorden? Mevrouw de staatssecretaris, u zegt dat u met een aantal quick fixes zult komen. Met die quick fixes zitten we volgend jaar opnieuw met hetzelfde probleem. Met die quick fixes zult u er niet komen, u zult veel grondiger moeten werken. Wij kunnen met de manier waarop u dit beleid voert en de manier waarop dat door Open Vld wordt verbloemd niet akkoord gaan. We zullen het voorliggende ontwerp zeker niet goedkeuren.