Spreken is zilver, schrijven is goud

Hallo, lang geleden, 'k ga direct beginnen!

Pensioen van een digitale compagnon

Ik ben nogal een duurzaam persoon, of dat wil ik althans van mezelf geloven. Ik draag veel en lang zorg voor mijn bezittingen omdat ik zowel het grote als het kleine wil eren. Onlangs ben ik bijvoorbeeld een Petzl-koplamp kwijtgeraakt ergens in Gent. Een onoplettendheid en tuurlijk, kan gebeuren hè, maar toch trek ik mij dat fel aan.

Dat geldt dan ook zeker voor mijn gsm. Tien jaar geleden, op 31 oktober 2013 werd de Nexus 5 gelanceerd. Ik was daar wel voor te vinden, omdat het op dat moment een van de beste gsm's was die ge kon kopen. 1920×1080, 8MP-camera, 16GB, … De hardware was niet de crème de la crème (kuch batterij kuch), maar de software was dat wel; in tegenstelling tot vele andere telefoons kwam deze zonder extra bloatware; het was een "zuivere" Android/Linux-versie, en kreeg daardoor snel updates naar nieuwere versies van dat besturingssysteem.

Die softwaresuprioriteit ging ook verder dan dat, want de bootloader ontgrendelen was ook een kleine moeite; het was dus mogelijk om er uw eigen software op te draaien, en nadat Google de Nexus 5 had opgegeven, kon ik nog verder gaan met Cyanogenmod/Linux.

Intermezzo

Ik heb in die tijd ook Android steeds verder zien aftakelen. Met de vijfde versie (Lollipop) piekte de user interface met een quasi perfecte toepassing van wat toen de naam "Material Design" meekreeg, een soort stijl die een beeldscherm beschreef als laagjes "papier" die volgens rechtlijnige principes konden groeien, scheuren, verplaatsen, … De website waarop ge dit leest, is eigenlijk volledig op die originele specificatie geschoeid, van het kleurenpalet tot de pulsatie als ge op een knop drukt. Er hoorden ook een stel nieuwe emoji bij die er prachtig op aansloten. Het geheel was zó goed dat binnen de kortste keren veel te veel mensen op het internet aan "material design" deden.

Helaas, het mocht niet lang duren. Bij versie 6 (Marshmallow) werden er al wat extra's aangebracht in die stijl, maar het bleef nog binnen de perken. Er werd ook tegen de aanbevelingen van het Unicode-consortium ingegaan m.b.t. emoji: als een emoji geen gender specifieert, dan moet de afbeelding zelf genderneutraal zijn. Maar vanaf Android 6 werd de "correcte" versie gewijzigd in een heterofiele versie, en de homofiele versies kregen een speciale ZWJ sequence. Da's trouwens geen verbetering voor diversiteit, da's een verslechtering:

Ik voorzag echter al de creep van Google om steeds meer ideeën te implementeren, steeds meer opties te kunnen voorzien, tot waar we vandaag zijn aanbeland: zachte hoeken zijn getransformeerd in halve cirkels, de emoji doorstonden een identiteitscrisis uit Daddy Apples plastiekwereld, en zelfs Googles logo's gingen door een proces van "mooi aansluiten bij onze huisstijl" tot "steek ons logo in een witte cirkel maar sommigen ook niet lol". En deze meme is daar een goed voorbeeld van:

Dus ja, "Material Design" is vandaag de dag gereduceerd tot een zielig, principeloos afkooksel van wat het ooit was. En Android zelf is een gigantisch bloated ding van meer dan vijftien gigabyte geworden, ook al is de basisfunctionaliteit grotendeels hetzelfde gebleven.

Wou het toch gewoon even meegeven, nu ik toch over gsm's aan het schrijven ben. Oké, terug naar mijn Nexus 5!

Einde intermezzo

Natuurlijk ging de hardware ook mettertijd achteruit, en het eerste wat het begaf was de batterij, een zeer cruciaal onderdeel. Gelukkig had mijn vriend Jorrit nog een vervangbatterij voor de Nexus 5, en kon ik met een beetje gereedschap de oude batterij eruithalen, die toen al lekker gezwollen was en mijn achterklep al weg aan het duwen was. Mijn GSM kon er weer tegenaan!

Tot na enkele jaren de aan/uitknop óók contact begon te verliezen. Dat zou natuurlijk problematisch zijn, hem niet meer aankrijgen. Het ging nog een beetje, maar met hoe men een GSM dagdagelijks gebruikt was het niet meer doenbaar. Geen nood: Cyanogenmod/Linux had een optie om het scherm te verlichten met de geluidsknoppen en het uit te zetten met de starttoets op het scherm.

En zo ging het vele jaren verder. Telkens mijn GSM een teken van ouderdom vertoonde, vond ik wel een kleine hack om het te omzeilen. En ik wilde nóg meer, en kreeg meer:

Merk op hoe ik continu die suffix "/Linux" heb zitten gebruiken; dat komt omdat Android de kernel Linux gebruikt. Dus, waarom zou ik geen GNU kunnen installeren op mijn GSM om zo ook GNU/Linux te kunnen draaien? Ik was duidelijk niet de enige die dat dacht, want iemand met veel geduld publiceerde GNURootDebian, waarmee de Debian-versie van GNU op een GSM kon gezet worden! Ineens had ik toegang tot alle software die in de terminal op mijn computer draaide, en da's heel wat! Ik zette terstond een geëncrypteerd RSA-certificaat op mijn gsm, en presto; ik kon van eender waar zonder laptop aan mijn server!
Dat was echt een hoogtepunt; met een gsm die ondertussen iedereen al had afgeschreven, kon ik op afstand computers besturen, bestanden synchroniseren, films en series streamen in een kwaliteit en snelheid die Netflix het nakijken geeft.¹ Met KDE Connect kon ik ook binnenshuis met groot gemak mijn laptop op afstand besturen. Ik heb dat niet keivaak gedaan, maar jong, als ik het deed voelde het wel formidabel.

Hallo nieuwe GSM

Op dit moment marcheert mijn Nexus nog altijd, maar ik besef dat het niet voor eeuwig kan blijven doorgaan. Er zitten ook steeds meer mankementen aan de software die ik er niet meer uit kan halen:

• Als ik mijn camera te lang aan heb staan, geeft hij een foutmelding en kan ik de camera (of mijn "zaklamp") niet meer gebruiken totdat ik hem opnieuw opstart.
• De microG-app die de "Google services" moet vervangen (bv. Google Maps) werkt niet meer naar behoren en krijg ik ook niet gefikst, waardoor een hoop apps die dat gebruiken² op z'n minst deels kapot zijn.
• Updaten kan op dit moment enkel nog via flashen omdat ook LineageOS de Nexus 5 niet meer ondersteunt, maar doordat de aan/uitknop defect is, is dat geen doenbare oplossing meer. Plus, flashen formatteert de gsm eveneens, waardoor ik heel wat data zou verliezen.
• Van tijd tot tijd verliest mijn gsm verbinding met de SIM-kaartlezer. Soms is mijn SIM-kaart uittrekken en insteken genoeg, maar regelmatig moet ik 'm opnieuw opstarten. Ik had dat "geremidieerd" door mijn oproepen door te schakelen naar Jonathan als dat gebeurde, maar dat is natuurlijk geen langetermijnoplossing.

Het liedje zal dus zeker niet blijven duren. En na meer dan tien jaar trouwe dienst heb ik besloten om hem af te lossen. Zo startte de zoektocht naar het toestel dat mij minstens tot 2035 zou moeten bijstaan.
En die eer ging naar de Fairphone 5. De redenen waarom ik hiervoor koos zou ik hier kunnen herhalen, maar ik ga in plaats daarvan gewoon linken naar de website van de makers, daar staan die redenen ook opgelijst en ziet het er ook nog eens een pak cooler uit. Nee, vanaf hier begint de recensie voor deze nobele onbekende.

Specificaties

Afmetingen

161,10 × 75,83 × 9,60 (L × B × H, mm)

Schermdiagonaal

164,08mm³

Gewicht

212g

Resolutie

1224 × 2700 (20÷9)

Camera's (2 achterkant, 1 voorkant)

50MP, autofocus, beeldstabilisatie, the works you know

Besturingssysteem

Android 13, officiële ondersteuning tot 2031

CPU

Qualcomm QCM 6490 (1×2,7GHz, 3×2,4GHz, 4×1,9GHz)

GPU

Qualcomm Adreno 643 (812MHz)

RAM

8GB

Opslag

256GB

Kaartsloten

1×SIM, 1×µSD

Batterij

Lading van 15120C⁴

Connectiviteit

WiFi 6E, Bluetooth 5.2, NFC, GPS, Galileo, GLONASS, USB-C 3.0, 4G en 5G

De afmetingen zijn wat te groot naar mijn goesting; mijn Nexus was beduidend kleiner en perfect te bedienen met één hand. Veel gsm's hebben tegenwoordig zo een groot scherm dat ge met uw duim niet meer aan de overkant geraakt en de F5 heeft dat ook. Da's wel een minpunt; een gsm moet met één volwassen hand bedienbaar zijn.
Hij is ook wat zwaarder dan zijn voorganger maar da's niet zo'n groot probleem, op dat vlak is hij nog altijd draagbaar.

Wat wel een pak minder tolereerbaar is, is dat er geen 3,5mm jack aanwezig is! Wat?! Hoe moet ik nu mijn koptelefoon gebruiken?
Ja, er zit USB-C op, maar waarom hebben gsm-fabrikanten toch zo'n aversie tegen meer aansluitingen? Omdat er vuil in kan komen te zitten? Dit is een gsm met vervangbare onderdelen, dus die vlieger gaat niet op, en dan nog. Apple is een smerig rotbedrijf en was de eerste die hiermee afkwam, het was toen dom en irritant en dat is het nu nog altijd, en ik zal mijn onversneden kritiek blijven geven op elke gsm die dit nadoet. Foei foei, dat zijn wel minpunten hoor.

Accessoires

Ik heb er ook in één keer alle toebehoren bijgenomen:

• USB-C-kabel
• Oplader
• Schermfolie
• Beschermhoes

De kabel is uiterst stevig en heeft een gevlochten coating. Hij blijft goed vastzitten in de gsm. De oplader heeft aansluitingen voor 2 gsm's tegelijk, wat wel handig is.

De beschermhoes, ook fantastisch. Een leuke extra is dat er voor de aan/uitknop een inkeping is gemaakt in plaats van een uitstulping. zodat als ge die in uw broekzak steekt, ge niet per ongeluk uw scherm terug activeert.

Met de schermfolie waren er echter wel problemen. Deze kwam met een kleine handleiding en een link naar een video waarop ge het visueel kon volgen, en dat had ik dan ook gedaan. Maar bij het aanbrengen van de folie kwamen er rechtsonder luchtbubbels vast te zitten die ik er niet uitgeknepen kreeg; telkens ik ze platduwde, vulden ze zich weer met lucht, met van die lelijke cirkels aan de rand tot gevolg. Nu, mijn Nexus had dat probleem ook al lange tijd, maar niet in die grootte. Ik had nochtans de instructies keurig gevolgd.

Ik heb dan maar de klantendienst getelefoneerd. Blijkbaar was ik niet de enige met dat folieprobleem op de F5. Ze hebben mij toen kosteloos een tweede beschermfolie opgestuurd. En deze ging er wel naar behoren op, zonder bubbels.

Over het algemeen dus: Alles in orde, maar als ge pech hebt is de schermfolie wel van wat mindere kwaliteit. Maar daar staat wel een erg behulpzame klantendienst tegenover.
Ah, kleine nota wel: Ook al is het nummer van de klantendienst een +31 (inbelnummer Nederland), ik kreeg een Engelstalige aan de telefoon die geen Nederlands sprak. Voor mij ging dat natuurlijk maar 'k gooi het er maar tussen voor de zekerheid. Zoals ge op de verpakkingen ook hebt kunnen zien is de Angelsaksische invasie ook bij Fairphone quasi totaal geworden.

Eerste gebruik

Voor mijn gsm te testen moest ik natuurlijk eens de SIM-kaart insteken. Direct valt op hoe reparatievriendelijk de hele gsm is; de achterkant is met één vingernagel los te maken en de schroeven liggen open en bloot. Maar die hoeft ge zelfs niet uit te draaien als ge de batterij, SIM- of µSD-kaart wilt vervangen. Op dit moment overvalt mij een gevoel van nostalgie naar 20 jaar geleden, toen dat dit bijna vanzelfsprekend was. Vrij vervangbare batterijen, wauw. Het is echt een feature en da's tegelijk heel bevredigend en ook een teleurstellende realisatie.

Ik start 'm op. Direct wordt ik "begroet" door Google die mij eerst naar mijn taal vraagt en daarna met aandrang vraagt om zeker voor alles toestemming te geven. We bevelen ook warm aan om "vind mijn telefoon" te activeren, die wel vereist dat u akkoord gaat met permanente surveillance van uw locatie. Met de onopvallende knoppen aan te klikken kan ik nog het ergste uitschakelen, en dan kom ik op het startscherm, dat leeg is:

Niet veel speciaals op aan te merken, alleen wel de totale invasie van Google-cr-apps in het menu, en verwijderen is géén optie. Ja, een deel kunt ge "uitschakelen" zodat ze niet meer in uw menu staan, maar daar stopt het wel bij.

Software

De F5 komt dus met de Google-Android en da's eerlijk gezegd allesbehalve naar mijn smaak. Pas op, het is beter dan bij de meeste andere merken omdat Fairphone er niet een hele resem eigen apps bijlevert die al helemaal nutteloos zijn, enkel een soort introductie-app. Toch iets anders dan wat ge bij Samsung kunt verwachten.

Maar niet getreurd; het respect voor de mensen is niet enkel vervat in de hardware, maar ook in de software. Fairphone gaat er prat op dat een eigen OS installeren een fluitje van een cent moet zijn. Zo is de bootloader direct te ontgrendelen en staan er op de website zelfs instructies over hoe ge dit kunt doen, en ook om terug te gaan moest er iets misgaan. Heer-lijk.

Maar Android is niet zoals GNU; 't is niet omdat een distro bestaat, dat dat daarom ook op uw hardware zal draaien; elke gsm heeft een eigen aangepaste versie nodig, en volgens de makers van LineageOS is dat een echt hondenwerk.

En er bestaat dan wel een versie voor de Fairphone 4, voor Fairphone 5 was er nog geen werk verricht.
Zo jammer! Ik wil wel graag mijn gsm gebruiken, maar als ik een nieuw OS erop wil zetten, moet ik mijn opslaggeheugen wissen. En ik weet niet hoelang het duurt vooraleer F5 ondersteund wordt. Een maand? Een jaar? Wat een wanhoop! Ik stak mijn gloednieuwe F5 in de schuif en besloot een tijdje te wachten.

(Veel mensen rondom mij vinden dat nogal zot, dat ik een nieuwe gsm zou kopen en die niet direct zou willen beginnen gebruiken. Maar ik verwijs u graag door naar de "Over mezelf"-pagina, waar ik uitleg hoe belangrijk vrije software voor mij is, en wat ik bereid ben daarvoor te doen. Enkele maanden geduld oefenen zou voor mij geen probleem zijn.)

Ik keek wel elke week eens om te zien of er wat beweging was, maar neen. Tot ik me op een bepaald moment bedacht dat ik toch helemaal niet getrouwd ben met LineageOS?! Er moeten toch wel meer Android/Linux-distro's zijn! En dus ging ik erop uit, en kwam terecht bij:

Verrassingsrecensie: /e/OS

Verrassing! Dit is een recensie binnen een recensie!

Het verkoopspraatje is alleszins zeer aantrekkelijk; als de focus bij LineageOS op customisation lag, ligt die bij /e/OS volledig bij privacy. Zo wordt de afwezigheid van Google op de voorpagina flink in de verf gezet, en gezien de geschiedenis is wel duidelijk waarom. Op al die features ga ik seffens dieper in, maar eerst de:

Installatie

De auteurs van /e/OS zijn volgens mij de eersten die de F5 ondersteunen. Voor zij die hier schrik voor hebben; er is nu al een Fairphone 4 beschikbaar die geleverd wordt met /e/OS, alles wat ge hier leest, zal ook van toepassing zijn op dat systeem.

Voor diegenen met een F5 zoals ik komt er wat manueel installatiewerk bij.
Eerst moet ge een "OEM unlock" uitvoeren. Hier komt er opnieuw een minpunt voor de F5 naar boven: Ge moet hiervoor een code opvragen op de website van Fairphone. In de praktijk is het niet super-erg, maar zoiets simpels als "controle over uw gsm opvragen" kan in feite niet gebeuren zonder de gratie van de fabrikant, die die website op elk moment kan opdoeken. En ja, dit is opnieuw beter dan bij eender welke andere fabrikant tegenwoordig, maar op zich blijft het een onnodige barrière.

Dat begint met de bootloader ontgrendelen, oké, whatever. Daarna moet er nog een "critical unlock" gebeuren.

Maar vanaf dan wordt het pas echt venijnig: Dit is namelijk het moment dat vuil snertbedrijf Google u nog op de ultieme manier tracht tegen te werken en te straffen voor het lef om niet getraceerd te willen worden, want op de website van /e/OS staat te lezen:

Caution: The FP5 comes with an anti-rollback feature. Google Android anti-roll back feature is supposedly a way to ensure you are running the latest software version, including the latest security patches.

If you try installing a version of /e/OS based on a security patch that is older than the one on your device, you will brick your device.

Hartelijk welkom bij het Google- Fucks-You-Hardcore Brick-a-Phone-systeem. Dit is malware die Google toelaat om op afstand mensen hun eigendom kapot te maken als ze hiermee dingen willen doen die Google haat, zoals niet getraceerd willen worden.
Waar haalt ge het gore lef vandaan, gij vuil kankerbedrijf? Het wordt weer verkocht met het aloude riedeltje van "vEiLiGhEiD". Want ja, da's ook echt dé manier dat mensen uw gsm proberen te kraken: Door hem te pikken, dan een urenlang proces te doorlopen dat uw gsm volledig formatteert, er een zelfgemaakte spywareversie van Android op te zetten speciaal voor uw gsm gemaakt, en daarna alle data die erop stond en gewist werd er terug op te zetten zodat het u nooit opvalt wat er is gebeurd.

Ja, da's ridicuul, maar niet ridicuul als ge ervan uitgaat dat dit één grote leugen is en bedoeld is om mensen af te schrikken om de spyware van Google te verwijderen.
En het werkt! Ik heb hierdoor even overwogen of het het wel waard was om een nieuwe gsm direct naar de kloten te helpen. Maar na een tijdje heeft het mij zelfs gesterkt om het net wél te doen. Want als Google zó ver durft te gaan om mensen maar te kunnen traceren, dan is de beste vorm van verzet om de digitale repressie te breken exact dát doen, en elk restant van Google vakkundig te vernietigen.

Ik krijg ook echt het schijt van zogenaamde """""""nieuws"""""""-websites die over Android gaan en die dit verhaaltje gewoon kopiëren en slikken als zoete koek, zonder kritisch weerwoord. XDA Developers, Android Police, ArsTechnica, AndroidCentral, allemaal nemen ze dit gewoon klakkeloos over. Het vertelt veel over hoeveel echte journalisten er daar eigenlijk werkzaam zijn, echt zielig.

Na tientallen keren de versie van /e/OS na te kijken en me te vergewissen dat het wel degelijk een nieuwere versie betrof, hakte ik de knoop door en begon ik het flashen van /e/OS.

En het is gelukt! Mijn gsm start op alsof er niks aan de hand was, maar nu met een ander logo:

en na een kort scherm waar enkel nog mijn gewenste taal gevraagd wordt en een paar vervelende vragen, sta ik in het hoofdmenu, en kunnen we echt beginnen:

Software

Ik zie geen enkele Google-crapp op mijn scherm, en dat stemt mij al meteen goed. Geen gore Play Store, geen pop-ups die mij vragen of ik niet eens mijn stem wil gebruiken, … En de paar nuttige apps van Google worden opgevangen door propere varianten: Zo is Google Maps vervangen door een app die OpenStreetMap gebruikt, en Gmail door een normale mail-app.

Spijtig genoeg zijn veel ontwikkelaars geneigd om de Google-disservices te gebruiken, en zouden veel apps voor mij niet werken. Geen nood, want /e/OS komt standaard met MicroG, een stel softwarebibliotheken die doen alsof ze Google zijn, maar in werkelijkheid er volledig van losgekoppeld staan. En het werkt vlekkeloos! Geen moeilijke installaties vereist, en toch werkt alle software naar behoren. Ze werken volgens mij ook sneller dan op Jonathans gsm (die wel nog Googles Android gebruikt), maar dat kan ik niet objectief vaststellen, dus neem die bewering maar met een korrel zout.

Het startscherm waarmee /e/OS komt is wat minder mijn ding. Ten eerste zit er een kleine bug in waarbij heel soms het hoofdmenu blanco blijft, maar dat valt maar zelden voor en een knop aanraken verhelpt dat.
Ten tweede: Het is overzichtelijker en properder om alle programma's in een menu te zetten, zodat ik als gebruiker mijn hoofdscherm zelf kan indelen. Bij /e/OS hebben ze echter één van de vele slechte UI-keuzes van Apple gekopieerd, iets heel irritants gedaan, namelijk dat er géén menu is, maar dat alles gewoon op het startscherm staat. (Ik had eerst foutief geschreven dat dit iets is wat Apple doet, maar Joris heeft mij verteld dat dit onwaar is, dus heb ik het geschrapt.) En da's vervelend, er zijn namelijk heel wat apps die ik maar sporadisch gebruik, maar die nu evenveel plaats innemen als Firefox. En nu moet ik die in zo'n lelijke map groeperen die ik "Restbak" heb gedoopt.
Het moet ook allemaal op één lijn staan, wat handige dingen zoals bv. widgets uitsluit. Opnieuw een Apple Bad Design Choice®. Het zou helpen als mensen eens niet de stommiteiten van Apple zouden aanzien als revolutionair, maar ja. Gelukkig is dit startscherm wél vervangbaar, dus ik heb tenminste de optie om iets anders te kiezen.

De notities-app is de meest teleurstellende. In tegenstelling tot alle andere apps, moet ge hiervoor een Murena-account aanmaken. Huh? Nergens in het hele besturingssysteem is dat een noodzaak, maar zoiets simpels als een kladblok functioneert niet zonder? Dit lijkt bijna alsof dat ze het er per ongeluk in hebben zitten, want ik geef geen hol over het feit of mijn gsm-nota's automatisch gesynchroniseerd kunnen worden met een hypothetisch programma op mijn computer.

Ik wil wel op een héél positieve noot eindigen, en da's de manier waarop ge nieuwe apps kunt installeren op /e/OS. Bij gebrek aan Google-cr-apps is er ook geen Play Store, maar in plaats daarvan krijgt ge de App Lounge. En dit is een echte schot in de roos: Bij het opstarten krijgt ge meteen de keuze om een anoniem account te gebruiken en hebt ge direct toegang tot de Play Store zelf, maar ook tot F-Droid. De zoekfunctie catalogeert alles vanzelf! En op de pagina van een bepaalde app ziet ge de informatie die gij belangrijk vindt: Een paar foto's en uitleg, de trackers en machtigingen die ge moet geven, en wat low-level datagegevens. Recensies van idioten? Weg! Deelknoppen voor als ge een app wilt "delen" op uw antisociale media? Noppes! Automatische updates die ge niet kunt tegenhouden? Dacht het niet! Alles is duidelijk gemaakt met wat gij echt wilt zien en doen, en niet wat Google vindt dat ge belangrijk zoudt moeten vinden. De App Lounge is in schijfgebruik ook heel wat kleiner, dus ge krijgt gewoonweg meer voor minder. En aangezien apps kunnen installeren toch wel een serieuze dealbreaker is voor veel mensen, vond ik het wel belangrijk om aan te stippen hoe goed dat dit geregeld is in /e/OS, beter dan wat ik tot nu toe ooit heb gezien op een gsm. Chapeau, echt waar.

Privacy

Dit is hét vlaggenschip van /e/OS, dus het kan maar beter waar zijn. Bij het opstarten is al direct duidelijk: Geen vraag naar "toestemming" voor eender wat van uw leven te traceren. En voor de apps die uw locatie opvragen? Geen nood! Ge kunt zelf kiezen hoe dat moet gedeeld worden. De exacte locatie, een willekeurige plaats in de buurt (en die "buurt" mag een plek ergens op de aardbol zijn) of een vooraf ingestelde locatie. Dát is nu eens een innovatieve feature die we nooit eerder zagen in gsm's!

Oh, en daar blijft het niet bij. Het besturingssysteem is in staat om te zien welke trackers communiceren binnen een app, en laat u toe om ze allemaal automatisch te blokkeren. Geen probleem als een tracker toevallig ook dient voor echte functionaliteit, want ge kunt per app uitzonderingen instellen.

En als klap op de vuurpijl zit er een heus privacymenu naast het hoofdmenu, waarop ge zelfs met een schakelaar Tor kunt activeren. U leest het goed: /e/OS heeft ingebouwde ondersteuning voor anoniem op het internet te surfen. Ik geloofde het zelf eerst niet dat dit überhaupt mogelijk was, dat is zelfs bij gewone computers nog niet zo vanzelfsprekend.

Blijkbaar zijn mijn bevindingen ook wel gegrond; de auteurs schuiven graag een studie van de universiteit van Dublin naar voren waarin onderzoekers de privacyclaims onderzochten en bevestigen.

Conclusie en score

Hoe trekt ge een score op een besturingssysteem? Ik heb net de twee onderwerpen behandeld die toch weliswaar tegenwoordig het belangrijkste zijn: De software maakt het praktisch, de privacy maakt het veilig. Performantie dan misschien er nog bijdoen? Dan hebben we toch drie onderwerpen.

Performantie

3,5/4. /e/OS werkt vliegensvlug en gebruikt relatief gezien weinig RAM. Ik ken wel een half minpunt toe omdat het in gigabytes mijn server met een factor 3 overstijgt. Dat heeft natuurlijk te maken met Google die in AOSP maar blijft bloat toevoegen en dat is eigenlijk niet de schuld van /e/OS zelf, maar ik zit er toch maar mee.

Software & UI

3/4. Geen Google-cr-apps en de vervangingen zijn gewoon beter op elk vlak. Ik breng wel een punt in mindering voor het menu, de mislukte "mAtEriAl dEsiGn" en de notities-app die niet werkt zonder een account van Murena.

Privacy

4/4. Ik zou hier eigenlijk een 5/4 moeten geven voor de innovatie die hier aan de dag gelegd wordt. Ik heb niks aan te merken op hoe dit te verbeteren, de gsm voelt uitermate veilig aan. Petje af.

Dat geeft een totaalscore van 10,5/12, met grootste onderscheiding geslaagd! En hoe zelfs. /e/OS overtreft elke verwachting en laat de concurrentie tien keer achter elkaar in het stof bijten. Ik heb al jaren gezegd dat innovatie bij gsm's niet meer mogelijk was, en wees dan altijd naar het aantal camera's op de achterkant dat bij sommige modellen nu al tot vijf (5!) gegroeid is. Maar /e/OS heeft mij doen inzien dat ik fout was; gsm-innovatie is dus wél nog mogelijk, misschien niet bij de hardware maar absoluut wel bij de software. /e/OS doet exact dat, en tegelijkertijd is het installeren ervan de grootste middelvinger die ge kunt opsteken naar Google, wauw! Ik denk dat ik hier nog vele jaren plezier aan zal beleven, en ik dat het dan ook op zijn plaats is om te zeggen dat /e/OS dé beste Android/Linuxdistro van het moment is.

Tot zover mijn recensie van /e/OS. Terug naar de Fairphone zelf!

Ontvangst

Mijn vriend Joris had gezegd dat er problemen waren met de 5G-ontvangst maar dat kan ik op dit moment echt niet bevestigen; mijn gsm heeft altijd en overal bereik, ook op plaatsen waar mijn Nexus 5 het wél moeilijk heeft, en die heeft geen hoesje rond zich.

Ook andere protocollen werken zoals verwacht. Ik had wel wat problemen met Eduroam maar dat zal wel aan mijn accountgegevens bij de UAntwerpen liggen, da's bij al mijn toestellen een ramp.

Hardware & sensoren

De voor- en achtercamera geven haarscherpe beelden en de foto-app maakt het scherm automatisch keifel zodat ge goed kunt zien hoe het echt getrokken zal worden. Er zit blijkbaar ook stabilisatiesoftware in, maar die heb ik nog niet gebruikt. Eh, 't zal wel goed werken zeker.

De microfoon is ook zeer duidelijk. De luidspreker zit aan één kant. Als ge een gsm zoekt met 5.1 surround sound, vergeet het maar. Maar ik zit er absoluut niet mee, voor dat ene filmpke dat ik om de twee dagen daarop kijk, pfff.

De rest werkt ook naar behoren hè, kompas, gyroscoop, … Allee 'k weet niet wat ik daarvan nog moet zeggen.

De batterij is ook meer dan degelijk. Nu, de Nexus 5 was berucht om de zwakke batterij en ik moest hem om de haverklap terug insteken, dus misschien ben ik wat subjectief. Maar ik kan wel objectief vaststellen dat ik hem bij licht gebruik slechts één keer per week moet opladen, zeker lang genoeg om op te kunnen vertrouwen "in het veld".

Conclusie en score

Ik ga het kort houden: De Fairphone zal, vergeleken met de hardware van andere gsm's in hetzelfde prijssegment als een middelmoot uitvallen. Niet grandioos, maar ook zeker niet barslecht.

Maar dat is het 'm net. De Fairphone vergelijken op enkel prijs en hardware is een denkfout. Eender welke gsm vergelijken op basis van prijs en hardware is dé denkfout die websites zoals Tweakers al jaar en dag maken.

Er zijn op dit moment meer gsm-toestellen dan mensen op de aardbol. De effecten van de fabricage en invloed op de arbeiders die het in elkaar steken worden ook al jarenlang gedocumenteerd. En het is natuurlijk makkelijker om onze ogen te sluiten voor overzees leed, en de media geven er evenmin aandacht aan.

Die websites die "reviews" doen hebben hier dan ook absoluut geen oog voor. Het wordt nooit, maar dan ook nooit in rekening gebracht. Alsof het enige wat telt het resultaat is, en de rest nemen we er maar bij. Nogal cynisch als ge het mij vraagt. Sociale gelijkheid, milieu-effecten, duurzaamheid, reparatiemogelijkheden, … dát zijn eigenschappen die minstens zo zwaar moeten doorwegen als de hoeveelheid megapixels in uw derde cameralens.

Een eindscore moet dat dan ook reflecteren. Daarom ga ik ook direct scores uitdelen voor alle Apple-gsm's: 0/12. Ja, zonder er nog maar één technisch aspect bij te halen, want hier komt het op neer: Vanaf het moment dat uw toeleverancies anti-zelfmoordnetten spannen in hun fabrieken, is uw score automatisch gecapteerd op 0. Het maakt geen zier uit of ge goed samenwerkt met andere iShit of dat uw processor een hogere kloksnelheid heeft. Vanaf dat ge zo een schijtbedrijf zijt, krijgt ge nog geen punt voor de moeite, en is uw score gewoon altijd nul, basta.

Hoe zit het met de tweede grootste producent, Samsung? Slecht, op z'n zachtst gezegd. Kinderarbeid, Oeigoeren gebruikt als slaven, steekpenningen, kartelafspraken, … Ik heb op dit moment nog geen vaste regels voor wat voor welke scorelimiet zorgt, maar heeft er iemand problemen mee dat kinderarbeid en slavendrijven u automatisch een 0 oplevert? Nee? Tof, fijn dat jullie wél een greintje menselijkheid in jullie hebben.

Nu dat we een referentiekader hebben met de meest populaire gsm-merken, hoe doet de Fairphone het?

Specificaties

2/3. Het scherm is haarscherp, hij zit bomvol geheugen en opslag, de camera's zijn het neusje van de zalm en de batterij is zo krachtig dat het zelfs mogelijk is om andere gsm's ermee op te laden. De grootte van het toestel is niet mijn ding maar dat kan ik nog door de vingers zien. Wat ik níet tolereer is het weglaten van de 3,5mm jack. Daar trek ik een volledige punt voor af. Laat het een les zijn voor iedereen die een gsm maakt.

Accessoires

1,5/2. De beschermingslaag is een beetje aan de mindere kant; het aanbrengen is een moeilijk proces. Na enkele maanden merkte ik trouwens op dat een klein beetje was verschoven, maar het kon wel makkelijk teruggeschoven worden. Voor de rest doet het zijn werk goed en de andere toebehoren zijn tiptop in orde.

Duurzaamheid

3/3. Onder deze categorie vallen aspecten zoals milieu en sociale welvaart, maar ook hoe lang hij zal meegaan. Ik kan deze moeilijk persoonlijk inschatten en ben afhankelijk van journalisten, maar ik heb tot nu toe geen negatieve artikelen gevonden van betrouwbare bronnen, wel integendeel. De grondstoffen worden voor een hoog percentage gerecycleerd, de arbeiders krijgen een degelijke verloning en de gsm haalt een perfecte score op iFixit. Daarbij komt ook dat op de website bijna elk onderdeel kan aangekocht worden. Een maximale score dus voor maximale inzet op duurzaamheid.

Ontvangst & Sensoren

2/2. Ik heb hier geen problemen mee gehad. De ontvangst is opmerkelijk beter dan mijn Nexus 5 voor GPS, gsm-ontvangst, wifi, bluetooth, … ge voelt u gewoon op uw gemak dat het wérkt. En dat doet deugd.

Software

1,5/2. Wat van Google komt reken ik niet aan (bv. Google-Brick-A-Phone), maar wel het onnodig surfen naar de website voor een code om uw gsm te ontgrendelen. Ik moet streng zijn. Maar opnieuw: dit is al véél beter dan dat ge bij eender welk ander merk zult aantreffen, die vaak gewoon nog hun middelvinger naar u zullen opsteken.

De Fairphone 5 krijgt dus in totaal een score van 10/12, en net zoals /e/OS blaast hij de competitie uit het water. Topmerken komen nog niet in de buurt van de F5, die voor een aanvaardbare prijs een arsenaal aan hardware levert dat de hedendaagse gsm-gebruiker verwacht. Een kleine Hollandse KMO heeft een toestel afgeleverd waar de gecombineerde biljoenen van Silicon Valley bij verbleken en het is gewoon fantastisch.

Zijt ge dus op zoek naar een nieuwe gsm met alles erop en eraan, plus alle minimale duurzaamheidswaarborgen die we mogen verwachten? Twijfel dan niet langer, met Fairphone zit ge ongetwijfeld goed. De Fairphone 5 kost €700,- en de opgelijste toebehoren bij elkaar kosten €130, voor wat ge krijgt toch zeker marktconforme prijzen.

Fluovestjes

Oké, even terug naar begin deze eeuw. De Belgische politie ondergaat de grootste metamorfose ooit. Gemeentepolitie, rijkswacht en gerechtelijke politie bij de parketten fuseren tot wat officieel "De Geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus" wordt genoemd. En deze metamorfose is meer dan enkel op papier, ook visueel verandert er veel.

Meest in het oog springend is de nieuwe huisstijl en het logo op de politievoertuigen. De striping is modern, opvallend. Het logo betekenisvol en het lettertype uitdagend en toch professioneel. Alles oogt uniek en klaar voor de eenentwintigste eeuw. Zelfs het gebruik van kleine letters is een unicum, kijk maar eens rond in hoeveel landen "politie" uitsluitend met hoofdletters wordt gebruikt als herkenningspunt.

Maar dan komen we bij Antwerpen, de Zwadderich van de Belgische steden. De Antwerpse politie eigent zich sowieso al veel meer autonomie toe dan de andere politiezones. Maar enkele maanden geleden ging ze nog een stap verder en begon ze pas echt de grens op te zoeken met… wel dit:

Euh, wat? Ben ik in Engeland of zo? Wiens idee was het om die smakeloze rechthoeken ook op onze stijlvolle politieauto's te kleven?
Als ge niet bekend zijt met die ruitjes, dit noemt men een battenburgpatroon, naar de Britse cake met eenzelfde patroon aan de binnenkant. Het is vooral in gebruik in de Britse Gemenebest. En wat ze daar aanvangen met hun hulpdiensten, dat moeten ze zelf maar weten. Wilt ge dat op uw eigen auto plakken? Doe maar, opvallen doet het zeker.

Maar dit vloekt hoog en laag met onze superieure ontwerpen, en die "uitsnede" voor de originele strepen maakt het er echt niet beter op. (Die zijn ze trouwens op de nieuwe combi's óók al aan het weghalen.)

Het argument hiervoor is dat dit “de zichtbaarheid verhoogt.” En ja, dat begrijp ik. Maar weet ge wat de zichtbaarheid ook verhoogt? Als ge nu eens een lamp op uw dak zet met een kleur die enkel gebruikt mag worden in het verkeer door hulpdiensten. Steek er nog een loeiend geluid bij voor de zekerheid en ik denk dat ge d'er wel zijt. Want als ge dat argument toch zo wilt doordrijven, plak dan de hele auto vol met elke kleur van de regenboog.

Het bleef echter niet bij Antwerpen. Ondertussen begonnen andere politiezones gewoon dit idee te kopiëren, ook zone CARMA (Genk), Limburg Regio Hoofdstad, Lanaken-Maasmechelen, … en dat zijn gewoon nog de zones waar ik meestal kom, ik twijfel sterk of het daarmee ophoudt. En Gent spant ondertussen de kroon met deze clowncombi:

Waar zijn de strepen? Waar is het lettertype? Het logo gebruiken als de letter O?! Jong, waar zijn we in godsnaam mee bezig? Moet er maar gewoon ergens pOLiTiE op geborduurd worden om in orde te zijn?

Maar bon, dit irriteert mij hè. En ja, het is wel een eerstewereldprobleem, ik heb ook heus betere dingen te doen en ik ga niet snel brieven zitten schrijven naar de minister van justitie om dit aan te klagen.
In plaats daarvan ga ik dat patroon gewoon dragen als fluovest. Want blauwe zwaailichten zijn wettelijk voorbehouden voor prioritaire voertuigen, maar het staat iedereen vrij om geruite kleding te dragen. 't Is voor mij een zachte vorm van non-verbaal protest, “dit is géén herkenningspunt van de Belgische politie, dus stop met uw voertuigen daarmee te ontsieren.” En ja, het valt fel op, dus bijkomend voordeel is dat ik meer kans maak om 's avonds levend terug bij mijn Jonathan te geraken.

Dus ging ik maar op zoek, en gewone fluovesten vindt ge natuurlijk overal, daar ben ik niks mee. Maar zelfs met op het internet te zoeken merkte ik op dat dit gewoon nergens te koop was. Zelfs coyotepis kunt ge online kopen, maar een battenburgfluovest is te vergezocht?

Zo gauw geef ik mij niet gewonnen. Als het niet bestaat, dan zal ik het doen bestaan. Ik maak het wel zelf!
Maar ja, eum… Stikken is niet direct mijn sterkste kant. Gelukkig kan ik rekenen op mijn omaatje! Ik help haar al maanden met haar gsm en met haar Frans, maar nu kan zij mij helpen met haar talenten. Ze is het idee zeker genegen. Het is op het eerste zicht ook niet al te moeilijk; een fluovest heeft niet veel structuur nodig en mag "hangen", moet niet al te fel afgemeten worden, … Oma gaat op de markt wat fluogeel en koningsblauw satijn kopen, en dan begint het proces. Met een potlood meten we de lengtes af, en snijden we samen de stof in vierkantjes.
Een probleem dat we rap merken is dat het satijn snel uitrafelt. Da's natuurlijk normaal met geknipte stof, en meestal merkt ge dat nog niet eens omdat de meeste kledingstukken onopvallende kleuren hebben. Maar nu vlogen er wel regelmatig fluogele pluizen door het huis. Ook bij het passen kwamen die pluizen vrij, waardoor uw andere kleren en uw haar óók volhingen.

Ik heb dan in het begin ook wat vierkantjes aan elkaar genaaid, maar ik was duidelijk ondergeschikt aan de techniek van oma. Zij heeft dan ook het overgrote merendeel van het werk zelf gedaan. Ik heb enkel tegoei meegeholpen met het initiële snijden en aaneenstikken van de vierkantjes.

Nadien ben ik nog met mams fluorescerende strepen gaan kopen om bovenop de battenburg aan te brengen. Die heeft ons omaatje d'er ook vakkundig op gekregen, en toen was het voor haar ook wel goed geweest. Maar het resultaat mag er zeker zijn!

Met dank aan het beste omaatje ter wereld <3

Boodschap van winkelend nut

Als ge iemand zijt die in de Albert Heijn graag het versgeperste sinaasappelsap koopt, dan hebt ge u waarschijnlijk al hierdoor laten verleiden:

Toch een interessant aanbod hè? In plaats van telkens een nieuwe fles van wegwerpplastiek te kopen, kunt ge ook een harde plastieken fles kopen om te hervullen, voor slechts €2! Dat zijn flessen van een halve liter dus da's €4/l, zo staat het ook aangegeven:

En natuurlijk is de prijs van de wegwerpflessen dus lager:

Euh wacht. Nee, wel integendeel.
Kijk het maar na: de prijs per liter is voor de hervulbare fles hoger dan voor de wegwerpfles! Als het idee dus is om herbruiken te stimuleren, dan is dat dus faliekant mislukt.

Ik heb persoonlijk dat bij de winkelverantwoordelijke aangekaart. Eerst dacht die dat ik zo'n irritante klimaatnegationist was want ineens zegt die zo van “Ja meneer, dat is uw mening en u mag die natuurlijk hebben hè.” Dat had nog efkens geduurd totdat ik haar had kunnen overtuigen dat de klimaatvriendelijke optie de duurdere was en dat dát hetgene was wat ik vreemd vond. Ze zou het naar hogerhand doorspelen, maar ja met die miljardenbedrijven kunt ge d'er vanop aan dat dat tegen Sovjetsnelheid gaat veranderen. Enkele maanden later zijn de prijzen ongewijzigd gebleven.

Dus beste lezer, kijk altijd naar de prijs per liter! En als ze het ooit wel tegoei aanpassen, dan eum…

Dit was een boodschap van winkelend nut.

Doctoraat

Nog rap tussendoor: Ik heb een paar maanden geleden mijn eerste wetenschappelijk artikel ingediend op de CAI 2024, en ik kan bij deze met enige trots verkondigen dat het geaccepteerd is. Er waren natuurlijk wel wat opmerkingen van de recensenten maar niks wat ik niet verwacht had. Ik zal die dus nog bijwerken en dan word ik eind juni verwacht in Singapore.

België kiest (voor podcasts?)

Over enkele maanden is het weer zover. De Belgen trekken weer en masse naar de stembus om de richting van het land te bepalen.
Ik zie het eerlijk gezegd niet erg positief in. In de Waalse provincies zijn PVDA en MR aan een opmars bezig, en da's niet al te best. In de Vlaamse provincies gaat het al helemaal naar de kloten met Vlaams-Belachelijk die ondanks alle schandalen en leugens nog meer dan een vierde van de stemmen zou kunnen halen.

Maar hey, hoop doet leven! Er zijn namelijk twee soorten mensen die voor VB stemmen:

• De eerste zijn mensen die gewoon racisten zijn en die ook het partijstandpunt van VB openlijk uitdragen, vooral partijleden en aanverwanten. En niet enkel racist natuurlijk, maar ook tegen alles wat normaal is zijn; democratie, gelijke rechten voor holebi's en transgenders, abortusrechten, mensenrechten in het algemeen, eerlijkheid, transparantie…
  Dit vuile gort van de straat gaat mijns inziens niet snel tot inkeer komen.
• De tweede zijn mensen die in de leugens getrapt zijn van de partij. Mensen die geen racisten zijn, die wél van hun rechten houden en die vinden dat vrouwen wél zelf kunnen inschatten of ze een abortus willen. Goeie mensen die bedrogen en belogen zijn door VB. Mensen die wel vinden dat openbaar vervoer beter moet en graag nog eens een skivakantie ondernemen.

Die laatste groep is het overgrote merendeel van de stemmers, want fascisten zijn een absolute minderheid. Dat biedt kansen! Ik doe mijn best om zoveel mogelijk mensen te bekeren, maar als elke niet-VB-stemmer dat nog maar met één andere persoon zou doen, dan bloedt Vlaams-Belachelijk helemaal leeg.

Ik volg de politiek nu al jaren op de voet en kan opnieuw een stem aanbevelen voor Groen ofwel Ecolo, afhankelijk van uw kieskring. De plannen van deze partijen blijven de beste op de lange termijn voor het overgrote merendeel van onderwerpen: Gezondheid, begroting & economie, mobiliteit, justitie, democratie, milieu & klimaat, nutsvoorzieningen, migratie, armoedebestrijding, gelijkheid, … Als dit soort onderwerpen voor u stembepalend zijn, dan zijn die twee partijen de beste keuze. Of voor de cynischen onder ons: De minst slechte.

Bij deze staak ik ook het schrijven aan Spreken is Zilver, Schrijven is Goud tot ten minste na de verkiezingen. Ik moet namelijk al mijn vrije tijd in Demobel steken om zoveel mogelijk wetsvoorstellen en -ontwerpen te kunnen nakijken. Want de diagrammen die bij elke partij staan hangen cruciaal af van de scores die ik toeken.

In plaats daarvan ga ik wel mijn grootste blogartikel tot nu toe in een podcast gieten. Ik heb nu een goeie microfoon, en ik heb ondertussen vastgesteld dat er niemand in dit hele land buiten ikzelf in staat is om dat artikel te lezen, maar om het te beluisteren in de auto of zo? Ik denk dat daar meer animo voor zal zijn. Ik ben nog op zoek naar mensen die graag hun stem lenen voor bepaalde fragmenten. Zij die zich geroepen voelen mogen mij daarvoor contacteren.

Voilá, ik brei er een eind aan. Vingers kruisen en hopen op een goeie afloop!

Voetnoten